[hadith]و من کلام له (علیه السلام) قاله بعد تلاوته «أَلْهاکُمُ التَّکاثُرُ حَتَّی زُرْتُمُ الْمَقابرَ»:
یَا لَهُ مَرَاماً مَا أَبْعَدَهُ، وَ زَوْراً مَا أَغْفَلَهُ، وَ خَطَراً مَا أَفْظَعَهُ! لَقَد اسْتَخْلَوْا مِنْهُمْ أَیَّ مُدَّکِرٍ وَ تَنَاوَشُوهُمْ مِنْ مَکانٍ بَعِیدٍ. أَ فَبمَصَارِعِ آبَائِهِمْ یَفْخَرُونَ؟ أَمْ بعَدید الْهَلْکَی یَتَکَاثَرُونَ؟ یَرْتَجِعُونَ مِنْهُمْ أَجْسَاداً خَوَتْ وَ حَرَکَاتٍ سَکَنَتْ؛ وَ لَأَنْ یَکُونُوا عِبَراً أَحَقُّ مِنْ أَنْ یَکُونُوا مُفْتَخَراً، وَ لَأَنْ یَهْبطُوا بهِمْ جَنَابَ ذلَّةٍ أَحْجَی مِنْ أَنْ یَقُومُوا بهِمْ مَقَامَ عِزَّةٍ. لَقَدْ نَظَرُوا إِلَیْهِمْ بأَبْصَارِ الْعَشْوَةِ وَ ضَرَبُوا مِنْهُمْ فِی غَمْرَةِ جَهَالَةٍ؛ وَ لَوِ اسْتَنْطَقُوا عَنْهُمْ عَرَصَاتِ تِلْکَ الدِّیَارِ الْخَاوِیَةِ وَ الرُّبُوعِ الْخَالِیَةِ لَقَالَتْ ذَهَبُوا فِی الْأَرْضِ ضُلَّالًا وَ ذَهَبْتُمْ فِی أَعْقَابهِمْ جُهَّالًا، تَطَئُونَ فِی هَامِهِمْ وَ تَسْتَنْبتُونَ فِی أَجْسَادهِمْ وَ تَرْتَعُونَ فِیمَا لَفَظُوا وَ تَسْکُنُونَ فِیمَا خَرَّبُوا، وَ إِنَّمَا الْأَیَّامُ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ بَوَاکٍ وَ نَوَائِحُ عَلَیْکُمْ.
أُولَئِکُمْ سَلَفُ غَایَتِکُمْ وَ فُرَّاطُ مَنَاهِلِکُمْ، الَّذینَ کَانَتْ لَهُمْ مَقَاوِمُ الْعِزِّ وَ حَلَبَاتُ الْفَخْرِ، مُلُوکاً وَ سُوَقاً، سَلَکُوا فِی بُطُونِ الْبَرْزَخِ سَبیلًا سُلِّطَتِ الْأَرْضُ عَلَیْهِمْ فِیهِ، فَأَکَلَتْ مِنْ لُحُومِهِمْ وَ شَرِبَتْ مِنْ دمَائِهِمْ، فَأَصْبَحُوا فِی فَجَوَاتِ قُبُورِهِمْ جَمَاداً لَا یَنْمُونَ وَ ضِمَاراً لَا یُوجَدُونَ. لَا یُفْزعُهُمْ وُرُودُ الْأَهْوَالِ وَ لَا یَحْزُنُهُمْ تَنَکُّرُ الْأَحْوَالِ وَ لَا یَحْفِلُونَ بالرَّوَاجِفِ وَ لَا یَأْذَنُونَ لِلْقَوَاصِفِ، غُیَّباً لَا یُنْتَظَرُونَ وَ شُهُوداً لَا یَحْضُرُونَ، وَ إِنَّمَا کَانُوا جَمِیعاً فَتَشَتَّتُوا وَ [أُلَّافاً] آلَافاً فَافْتَرَقُوا؛ وَ مَا عَنْ طُولِ عَهْدهِمْ وَ لَا بُعْد مَحَلِّهِمْ عَمِیَتْ أَخْبَارُهُمْ وَ صَمَّتْ دیَارُهُمْ، وَ لَکِنَّهُمْ سُقُوا کَأْساً بَدَّلَتْهُمْ بالنُّطْقِ خَرَساً وَ بالسَّمْعِ صَمَماً وَ بالْحَرَکَاتِ سُکُوناً، فَکَأَنَّهُمْ فِی ارْتِجَالِ الصِّفَةِ صَرْعَی سُبَاتٍ، جِیرَانٌ لَا یَتَأَنَّسُونَ وَ أَحِبَّاءُ لَا یَتَزَاوَرُونَ. بَلِیَتْ بَیْنَهُمْ عُرَا التَّعَارُفِ وَ انْقَطَعَتْ مِنْهُمْ أَسْبَابُ الْإِخَاءِ، فَکُلُّهُمْ وَحِیدٌ وَ هُمْ جَمِیعٌ وَ بجَانِب الْهَجْرِ وَ هُمْ أَخِلَّاءُ لَا یَتَعَارَفُونَ لِلَیْلٍ صَبَاحاً وَ لَا لِنَهَارٍ مَسَاءً أَیُّ الْجَدیدَیْنِ ظَعَنُوا فِیهِ کَانَ عَلَیْهِمْ سَرْمَداً؛ شَاهَدُوا مِنْ أَخْطَارِ دَارِهِمْ أَفْظَعَ مِمَّا خَافُوا وَ رَأَوْا مِنْ آیَاتِهَا أَعْظَمَ مِمَّا قَدَّرُوا. [فَکِلَا] فَکِلْتَا الْغَایَتَیْنِ مُدَّتْ لَهُمْ إِلَی مَبَاءَةٍ فَاتَتْ مَبَالِغَ الْخَوْفِ وَ الرَّجَاءِ، فَلَوْ کَانُوا یَنْطِقُونَ بهَا لَعَیُّوا بصِفَةِ مَا شَاهَدُوا وَ مَا عَایَنُوا.
وَ لَئِنْ عَمِیَتْ آثَارُهُمْ وَ انْقَطَعَتْ أَخْبَارُهُمْ لَقَدْ رَجَعَتْ فِیهِمْ أَبْصَارُ الْعِبَرِ وَ سَمِعَتْ عَنْهُمْ آذَانُ الْعُقُولِ وَ تَکَلَّمُوا مِنْ غَیْرِ جِهَاتِ النُّطْقِ، فَقَالُوا کَلَحَتِ الْوُجُوهُ النَّوَاضِرُ وَ خَوَتِ الْأَجْسَامُ النَّوَاعِمُ وَ لَبسْنَا أَهْدَامَ الْبلَی وَ تَکَاءَدَنَا ضِیقُ الْمَضْجَعِ وَ تَوَارَثْنَا الْوَحْشَةَ وَ [تَهَدَّمَتْ] تَهَکَّمَتْ عَلَیْنَا الرُّبُوعُ الصُّمُوتُ، فَانْمَحَتْ مَحَاسنُ أَجْسَادنَا وَ تَنَکَّرَتْ مَعَارِفُ صُوَرِنَا وَ طَالَتْ فِی مَسَاکِنِ الْوَحْشَةِ إِقَامَتُنَا وَ لَمْ نَجِدْ مِنْ کَرْبٍ فَرَجاً وَ لَا مِنْ ضِیقٍ مُتَّسَعاً؛ فَلَوْ مَثَّلْتَهُمْ بعَقْلِکَ أَوْ کُشفَ عَنْهُمْ مَحْجُوبُ الْغِطَاءِ لَکَ وَ قَد ارْتَسَخَتْ أَسْمَاعُهُمْ بالْهَوَامِّ فَاسْتَکَّتْ وَ اکْتَحَلَتْ أَبْصَارُهُمْ بالتُّرَاب، فَخَسَفَتْ وَ تَقَطَّعَتِ الْأَلْسنَةُ فِی أَفْوَاهِهِمْ بَعْدَ ذَلَاقَتِهَا وَ هَمَدَتِ الْقُلُوبُ فِی صُدُورِهِمْ بَعْدَ یَقَظَتِهَا وَ عَاثَ فِی کُلِّ جَارِحَةٍ مِنْهُمْ جَدیدُ بلًی سَمَّجَهَا وَ سَهَّلَ طُرُقَ الْآفَةِ إِلَیْهَا مُسْتَسْلِمَاتٍ، فَلَا أَیْدٍ تَدْفَعُ وَ لَا قُلُوبٌ تَجْزَعُ، لَرَأَیْتَ أَشْجَانَ قُلُوبٍ وَ أَقْذَاءَ عُیُونٍ، لَهُمْ فِی کُلِّ فَظَاعَةٍ صِفَةُ حَالٍ لَا تَنْتَقِلُ وَ غَمْرَةٌ لَا تَنْجَلِی.
فَکَمْ أَکَلَتِ الْأَرْضُ مِنْ عَزیز جَسَدٍ وَ أَنِیقِ لَوْنٍ، کَانَ فِی الدُّنْیَا غَذیَّ تَرَفٍ وَ رَبیبَ شَرَفٍ؛ یَتَعَلَّلُ بالسُّرُورِ فِی سَاعَةِ حُزْنِهِ وَ یَفْزَعُ إِلَی السَّلْوَةِ، إِنْ مُصِیبَةٌ نَزَلَتْ بهِ ضَنّاً بغَضَارَةِ عَیْشهِ وَ شَحَاحَةً بلَهْوِهِ وَ لَعِبهِ؛ فَبَیْنَا هُوَ یَضْحَکُ إِلَی الدُّنْیَا وَ تَضْحَکُ إِلَیْهِ فِی ظِلِّ عَیْشٍ غَفُولٍ، إِذْ وَطِئَ الدَّهْرُ بهِ حَسَکَهُ وَ نَقَضَتِ الْأَیَّامُ قُوَاهُ وَ نَظَرَتْ إِلَیْهِ الْحُتُوفُ مِنْ کَثَبٍ، فَخَالَطَهُ بَثٌّ لَا یَعْرِفُهُ وَ نَجِیُّ هَمٍّ مَا کَانَ یَجِدُهُ وَ تَوَلَّدَتْ فِیهِ فَتَرَاتُ عِلَلٍ آنَسَ مَا کَانَ بصِحَّتِهِ، فَفَزعَ إِلَی مَا کَانَ عَوَّدَهُ الْأَطِبَّاءُ مِنْ تَسْکِینِ الْحَارِّ بالْقَارِّ وَ تَحْرِیکِ الْبَارِد بالْحَارِّ، فَلَمْ یُطْفِئْ ببَارِدٍ إِلَّا ثَوَّرَ حَرَارَةً وَ لَا حَرَّکَ بحَارٍّ إِلَّا هَیَّجَ بُرُودَةً وَ لَا اعْتَدَلَ بمُمَازجٍ لِتِلْکَ الطَّبَائِعِ إِلَّا أَمَدَّ مِنْهَا کُلَّ ذَاتِ دَاءٍ، حَتَّی فَتَرَ مُعَلِّلُهُ وَ ذَهَلَ مُمَرِّضُهُ وَ تَعَایَا أَهْلُهُ بصِفَةِ دَائِهِ وَ خَرِسُوا عَنْ جَوَاب السَّائِلینَ عَنْهُ وَ تَنَازَعُوا دُونَهُ شَجِیَّ خَبَرٍ یَکْتُمُونَهُ. فَقَائِلٌ یَقُولُ هُوَ لِمَا بهِ وَ مُمَنٍّ لَهُمْ إِیَابَ عَافِیَتِهِ وَ مُصَبِّرٌ لَهُمْ عَلَی فَقْدهِ یُذَکِّرُهُمْ أُسَی الْمَاضِینَ مِنْ قَبْلِهِ، فَبَیْنَا هُوَ کَذَلِکَ عَلَی جَنَاحٍ مِنْ فِرَاقِ الدُّنْیَا وَ تَرْکِ الْأَحِبَّةِ إِذْ عَرَضَ لَهُ عَارِضٌ مِنْ غُصَصِهِ، فَتَحَیَّرَتْ نَوَافِذُ فِطْنَتِهِ وَ یَبسَتْ رُطُوبَةُ لِسَانِهِ؛ فَکَمْ مِنْ مُهِمٍّ مِنْ جَوَابهِ عَرَفَهُ فَعَیَّ عَنْ رَدِّهِ
،
وَ دُعَاءٍ مُؤْلِمٍ بقَلْبهِ سَمِعَهُ فَتَصَامَّ عَنْهُ، مِنْ کَبیرٍ کَانَ یُعَظِّمُهُ أَوْ صَغِیرٍ کَانَ یَرْحَمُهُ. وَ إِنَّ لِلْمَوْتِ لَغَمَرَاتٍ هِیَ أَفْظَعُ مِنْ أَنْ تُسْتَغْرَقَ بصِفَةٍ أَوْ تَعْتَدلَ عَلَی عُقُولِ أَهْلِ الدُّنْیَا.[/hadith]
ترجمه (محمد دشتی):
(پس از خواندن آیه 1 سوره تکاثر «افزون طلبی شما را به خود مشغول داشته تا آنجا که به دیدار قبرها رفتید» فرمود):
هشدار از غفلت زدگی ها:
شگفتا چه مقصد بسیار دوری و چه زیارت کنندگان بیخبری و چه کار دشوار و مرگباری! پنداشتند که جای مردگان خالی است، آنها که سخت مایه عبرتند، و از دور با یاد گذشتگان، فخر می فروشند. آیا به گورهای پدران خویش می نازند و یا به تعداد فراوانی که در کام مرگ فرو رفته اند آیا خواهان بازگشت اجسادی هستند که پوسیده شده و حرکاتشان به سکون تبدیل گشت. آنها مایه عبرت باشند سزاوارتر است تا تفاخر اگر با مشاهده وضع آنان به فروتنی روی آورند عاقلانه تر است تا آنان را وسیله فخر فروشی قرار دهند اما بدانها با دیده های کم سو نگریستند، و با کوته بینی در امواج نادانی فرو رفتند. اگر حال آنان را از خانه های ویران، و سرزمین های خالی از زندگان، می پرسیدند، پاسخ می دادند: آنان با گمراهی در زمین فرو خفتند، و شما ناآگاهانه دنباله روی آنان شدید. بر روی کاسه های سر آنها راه می روید، و بر روی جسدهایشان زراعت می کنید، و آنچه به جا گذاشته اند می خورشید، و بر خانه های ویران آنها مسکن گرفته اید، و روزگاری که میان آنها و شماست بر شما گریه و زاری می کند.
شرح حالات رفتگان:
آنها پیش از شما به کام مرگ فرو رفتند، و برای رسیدن به آبشخور، از شما پیشی گرفتند. در حالی که آنها دارای عزّت پایدار، و درجات والای افتخار بودند. پادشاهان حاکم، یا رعیّت سر فراز بودند که سرانجام به درون برزخ راه یافتند، و زمین آنها را در خود گرفت، و از گوشت بدن های آنان خورد، و از خون آنان نوشید، پس در شکاف گورها بی جان و بدون حرکت پنهان مانده اند. نه از دگرگونی ها نگرانند، و نه از زلزله ها ترسناک، و نه از فریادهای سخت هراسی دارند. غائب شدگانی که کسی انتظار آنان را نمی کشد، و حاضرانی که حضور نمی یابند، اجتماعی داشتند و پراکنده شدند، با یکدیگر مهربان بودند و جدا گردیدند.
اگر یادشان فراموش گشت، یا دیارشان ساکت شد، برای طولانی شدن زمان یا دوری مکان نیست، بلکه جام مرگ نوشیدند. گویا بودند و لال شدند، شنوا بودند و کر گشتند، و حرکاتشان به سکون تبدیل شد، چنان آرمیدند که گویا بیهوش بر خاک افتاده و در خواب فرو رفته اند.
همسایگانی هستند که با یکدیگر انس نمی گیرند و دوستانی اند که به دیدار یکدیگر نمی روند. پیوندهای شناسایی در میانشان پوسیده، و اسباب برادری قطع گردیده است. با اینکه در یک جا گرد آمده اند تنهایند، رفیقان یکدیگرند و از هم دورند، نه برای شب صبحگاهی می شناسند، و نه برای روز شامگاهی. شب، یا روزی که به سفر مرگ رفته اند برای آنها جاویدان است.
خطرات آن جهان را وحشتناک تر از آنچه می ترسیدند یافتند، و نشانه های آن را بزرگ تر از آنچه می پنداشتند مشاهده کردند. برای رسیدن به بهشت یا جهنّم، تا قرارگاه اصلی شان مهلت داده شدند، و جهانی از بیم و امید برایشان فراهم آمد. اگر می خواستند آنچه را که دیدند توصیف کنند، زبانشان عاجز می شد.
پیام مردگان:
حال اگر چه آثارشان نابود، و اخبارشان فراموش شده، امّا چشم های عبرت بین، آنها را می نگرد، و گوش جان اخبارشان را می شنود، که با زبان دیگری با ما حرف می زنند و می گویند: چهره های زیبا پژمرده و بدن های ناز پرورده پوسیده شد، و بر اندام خود لباس کهنگی پوشانده ایم، و تنگی قبر ما را در فشار گرفته، وحشت و ترس را از یکدیگر به ارث برده ایم، خانه های خاموش قبر بر ما فرو ریخته، و زیبایی های اندام ما را نابود، و نشانه های چهره های ما را دگرگون کرده است. اقامت ما در این خانه های وحشت زا طولانی است، نه از مشکلات رهایی یافته، و نه از تنگی قبر گشایشی فراهم شد.
مردم اگر آنها را در اندیشه خود بیاورید، یا پرده ها کنار رود، مردگان را در حالتی می نگرید که حشرات گوش هایشان را خورده، چشم هایشان به جای سرمه پر از خاک گردیده، و زبان هایی که با سرعت و فصاحت سخن می گفتند پاره پاره شده، قلب ها در سینه ها پس از بیداری به خاموشی گراییده، و در تمام اعضای بدن پوسیدگی تازه ای آشکار شده، و آنها را زشت گردانیده، و راه آفت زدگی بر اجسادشان گشوده شده، همه تسلیم شده، نه دستی برای دفاع، و نه قلبی برای زاری دارند. و آنان را می بینی که دل های خسته از اندوه، و چشم های پر شده از خاشاک دارند، و حالات اندوهناک آنها دگرگونی ایجاد نمی شود و سختی های آنان بر طرف نمی گردد.
عبرت از گذشتگان:
آه زمین چه اجساد عزیز و خوش سیمایی را که با غذاهای لذیذ و رنگین زندگی کردند، و در آغوش نعمت ها پرورانده شدند به کام خویش فرو برد. آنان که می خواستند با شادی غم های را از دل بیرون کنند، و به هنگام مصیبت با سرگرمی ها، صفای عیش خود را برهم نزنند، دنیا به آنها و آنها به دنیا می خندیدند، و در سایه خوشگذرانی غفلت زا، بی خبر بودند که روزگار با خارهای مصیبت زا آنها را در هم کوبید و گذشت روزگار توانایی شان را گرفت، مرگ از نزدیک به آنها نظر دوخت، و غم و اندوهی که انتظارش را نداشتند آنان را فرا گرفت، و غصّه های پنهانی که خیال آن را نمی کردند، در جانشان راه یافت، در حالی که با سلامتی انس داشتند انواع بیماری ها در پیکرشان پدید آمد، و هراسناک به اطبّا، که دستور دادند گرمی را با سردی، و سردی را با گرمی درمان کنند روی آورند که بی نتیجه بود، زیرا داروی سردی، گرمی را علاج نکرد، و آنچه برای گرمی به کار بردند، سردی را بیشتر ساخت، و ترکیبات و اخلاط، مزاج را به اعتدال نیاورد، جز آن که آن بیماری را فزونی داد، تا آنجا که درمان کننده خسته، و پرستار سرگردان، و خانواده از ادامه بیماری ها سست و ناتوان شدند، و از پاسخ پرسش کنندگان درماندند، و در باره همان خبر حزن آوری که از او پنهان می داشتند در حضورش به گفتگو پرداختند.
- سختی های لحظه مرگ:
یکی می گفت تا لحظه مرگ بیمار است، دیگری در آروزی شفا یافتن بود، و سوّمی خاندانش را به شکیبایی در مرگش دعوت می کرد، و گذشتگان را به یاد می آورد. در آن حال که در آستانه مرگ، و ترک دنیا، و جدایی با دوستان بود، ناگهان اندوهی سخت به او روی آورد، فهم و درکش را گرفت، زبانش به خشکی گرایید. چه مطالب مهمّی را می بایست بگوید که زبانش از گفتن آنها باز ماند، و چه سخنان دردناکی را از شخص بزرگی که احترامش را نگه می داشت، یا فرد خردسالی که به او ترحّم می کرد، می شنید و خود را به کری می زد. همانا مرگ سختی هایی دارد که هراس انگیز و وصف ناشدنی است، و برتر از آن است که عقل های اهل دنیا آن را درک کند.
واژگان (عمران علیزاده):
-
زُور: زیارت کنندگان
-
خَطَر: جایزه
-
مَا أفظَعَه: چقدر دردناک است
-
مُدَّکِر: پند گرفتن، اصلش متذکر بود
-
تَناوَشوا: می گیرند و اخذ میکنند
-
عَدید: شمارش
-
خَوَت: ساقط و خالی شد
-
جَناب: طرف، سمت
-
أحجَی: عاقلانه تر است
-
خَاوِیَة: ویران شده و فرو ریخته
-
رُبُوع: منازل و مسکنها
-
تَطَئون: پا می گذارید، راه می روید
-
تَرتَعون: می چرید، چرا می کنید
-
لَفَظوا: انداخته اند
-
بَواکِی: جمع باکیة: گریه کننده
-
نَوائِح: جمع نائحة: نوحه گر
-
فُرّاط: جلو رونده گان، آنهائی که جلو قافله می روند
-
حَلَبات: جمع حلبة: اسب دواندن در مسابقه
-
سُوَق: جمع سوقة: رعیت
-
فَجَوات: شکافها: جمع فجوة
-
لا یَنمُون: رشد و نمو نمی کنند
-
ضِمار: پنهانی، نامرئی
-
لا یَحفِلون: اعتناء نمی کنند
-
رَواجِف: چیزهای زلزله آور
-
آلاف: انس گیرنده ها
-
صَمَّت: کرشد، جواب نداد
-
ارتِجال الِصفَة: بدون تامل و تفکر بیان نمودن صفت
-
صَرعَی سُبات: بزمین افتاده خواب آلود
-
بَلِیَت: کهنه شده
-
جَدیدَین: دو چیز تازه (شب و روز)
-
کِلتا: هر دو
-
مَبَائَة: مکان اختیار کردن
-
عَیّوا: از سخن گفتن عاجز شدند
-
عَایَنوا: با چشم دیدند
-
کَلَحَت: تغییر یافت و بد قیافه شد
-
وُجُوه نَواضِر: رخسارهای با طراوت
-
خَوَت: ویران شد و فرو ریخت
-
نَواعِم: جمع ناعمة: نعمت پرورده شده
-
أهدَام: جمع هدم: لباس کهنه و پینه دار
-
تَکَائَد: سخت شد
-
تَهَکَّمَت: ویران و خراب شد
-
رُبُوع صُموت: منزلهای ساکت و بی صدا
-
انمَحَت: از بین رفت
-
ارتَسَخَت: کم آب شد
-
هَوامّ: حشرات و حیوانات ریز
-
استَکَّت: گوش کر شد
-
زَلاقَت: فصاحت و روان حرف زدن زبان
-
هَمَدَت: خوابید و خاموش شد
-
عَاثَ: فساد کرد
-
سَمَّجَ: قبیح و بد منظر کرد
-
لا تَنجَلی: کشف و روشن نمی شود
-
أنِیق لَون: رنگ کاملا خوب و خیره کننده
-
غَذیّ: تغذیه یافته
-
تَرَف: نعمت فراوان غرور آور
-
رَبیب: تربیت یافته
-
یَتَعَلَّل: مشغول اسباب و علل می شود
-
سَلوَة: آرام گرفتن از مصیبت
-
غَضارَة عَیش: طراوت و تازگی زندگی
-
شَحاحَة: بخل نمودن
-
حُتوف: مرگ، هلاک کننده ها
-
کَثَب: نزدیکی
-
بَثّ: غم و غصه
-
نَجِیّ: آهسته سخن گوینده
-
قَارّ: سرد و خنک
-
ثَوَّرَ: به هیجان آورد، برانگیخت
-
مُعَلِّل: کسی که مریض را تسلی می دهد و خدمت میکند
-
تَعَایا: اظهار عاجزی کردند
-
شَجِیّ: دردمند، غصه مند
-
مُمَنِّی: آرزو ایجاد کننده
-
إیاب: بازگشت
-
مُصَبّر: وادار بصبر کننده
-
أسَی: اقتداء کردن
-
نَوافِذ فِطنَة: افکار نفوذ کننده
-
یَبسَت: خشک شد
-
تَصَامَّ: خود را به کری زد
-
غَمَرات: پوششها، موجها، سختیها
-
أفظَع: دردناکتر
-
تَستَغرِق: بطور کامل گفته می شود
-