[hadith]من خطبة له (علیه السلام) و فیها بیان صفات الحق جلّ جلاله، ثم عِظَة الناس بالتقوی و المشورة:
قَدْ عَلِمَ السَّرَائِرَ وَ خَبَرَ الضَّمَائِرَ، لَهُ الْإِحَاطَةُ بکُلِّ شَیْءٍ وَ الْغَلَبَةُ لِکُلِّ شَیْءٍ وَ الْقُوَّةُ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ؛ فَلْیَعْمَلِ الْعَامِلُ مِنْکُمْ فِی أَیَّامِ مَهَلِهِ قَبْلَ إِرْهَاقِ أَجَلِهِ
،
وَ فِی فَرَاغِهِ قَبْلَ أَوَانِ شُغُلِهِ؛ وَ فِی مُتَنَفَّسهِ قَبْلَ أَنْ یُؤْخَذَ بکَظَمِهِ؛ وَ لْیُمَهِّدْ لِنَفْسهِ وَ قَدَمِهِ؛ وَ لْیَتَزَوَّدْ مِنْ دَارِ ظَعْنِهِ لِدَارِ إِقَامَتِهِ.
فَاللَّهَ اللَّهَ أَیُّهَا النَّاسُ فِیمَا اسْتَحْفَظَکُمْ مِنْ کِتَابهِ وَ اسْتَوْدَعَکُمْ مِنْ حُقُوقِهِ، فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ یَخْلُقْکُمْ عَبَثاً وَ لَمْ یَتْرُکْکُمْ سُدًی وَ لَمْ یَدَعْکُمْ فِی جَهَالَةٍ وَ لَا عَمًی، قَدْ سَمَّی آثَارَکُمْ وَ عَلِمَ أَعْمَالَکُمْ وَ کَتَبَ آجَالَکُمْ، وَ أَنْزَلَ عَلَیْکُمُ الْکِتَابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْءٍ وَ عَمَّرَ فِیکُمْ نَبیَّهُ أَزْمَاناً حَتَّی أَکْمَلَ لَهُ وَ لَکُمْ فِیمَا أَنْزَلَ مِنْ کِتَابهِ دینَهُ الَّذی رَضِیَ لِنَفْسهِ وَ أَنْهَی إِلَیْکُمْ عَلَی لِسَانِهِ مَحَابَّهُ مِنَ الْأَعْمَالِ وَ مَکَارِهَهُ وَ نَوَاهِیَهُ وَ أَوَامِرَهُ، وَ أَلْقَی إِلَیْکُمُ الْمَعْذرَةَ وَ اتَّخَذَ عَلَیْکُمُ الْحُجَّةَ وَ قَدَّمَ إِلَیْکُمْ بالْوَعِید وَ أَنْذَرَکُمْ بَیْنَ یَدَیْ عَذابٍ شَدیدٍ. فَاسْتَدْرِکُوا بَقِیَّةَ أَیَّامِکُمْ وَ اصْبرُوا لَهَا أَنْفُسَکُمْ فَإِنَّهَا قَلِیلٌ فِی کَثِیرِ الْأَیَّامِ الَّتِی تَکُونُ مِنْکُمْ فِیهَا الْغَفْلَةُ وَ التَّشَاغُلُ عَنِ الْمَوْعِظَةِ، وَ لَا تُرَخِّصُوا لِأَنْفُسکُمْ فَتَذْهَبَ بکُمُ الرُّخَصُ مَذَاهِبَ الظَّلَمَةِ وَ لَا تُدَاهِنُوا فَیَهْجُمَ بکُمُ الْإِدْهَانُ عَلَی الْمَعْصِیَةِ.
عِبَادَ اللَّهِ، إِنَّ أَنْصَحَ النَّاس لِنَفْسهِ أَطْوَعُهُمْ لِرَبِّهِ وَ إِنَّ أَغَشَّهُمْ لِنَفْسهِ أَعْصَاهُمْ لِرَبِّهِ، وَ الْمَغْبُونُ مَنْ غَبَنَ نَفْسَهُ وَ الْمَغْبُوطُ مَنْ سَلِمَ لَهُ دینُهُ وَ السَّعِیدُ مَنْ وُعِظَ بغَیْرِهِ وَ الشَّقِیُّ مَنِ انْخَدَعَ لِهَوَاهُ وَ غُرُورِهِ، وَ اعْلَمُوا أَنَّ یَسیرَ الرِّیَاءِ شرْکٌ وَ مُجَالَسَةَ أَهْلِ الْهَوَی مَنْسَاةٌ لِلْإِیمَانِ وَ مَحْضَرَةٌ لِلشَّیْطَانِ، جَانِبُوا الْکَذبَ فَإِنَّهُ مُجَانِبٌ لِلْإِیمَانِ الصَّادقُ عَلَی شَفَا مَنْجَاةٍ وَ کَرَامَةٍ وَ الْکَاذبُ عَلَی شَرَفِ مَهْوَاةٍ وَ مَهَانَةٍ، وَ لَا تَحَاسَدُوا فَإِنَّ الْحَسَدَ یَأْکُلُ الْإِیمَانَ کَمَا تَأْکُلُ النَّارُ الْحَطَبَ، وَ لَا تَبَاغَضُوا فَإِنَّهَا الْحَالِقَةُ، وَ اعْلَمُوا أَنَّ الْأَمَلَ یُسْهِی الْعَقْلَ وَ یُنْسی الذِّکْرَ فَأَکْذبُوا الْأَمَلَ فَإِنَّهُ غُرُورٌ وَ صَاحِبُهُ مَغْرُورٌ.[/hadith]
ترجمه (محمد دشتی):
علم الهی
خدا به تمام اسرار نهان آگاه و از باطن همه با خبر است، به همه چیز احاطه دارد، و بر همه چیز غالب و پیروز، و بر همه چیز تواناست.
- پندهای ارزشمند
هر کس از شما در روزگارانی که مهلت دارد به اعمال نیکو بپردازد پیش از آن که مرگ فرا رسد، و در ایّام فراغت پاک باشد، پیش از آن که گرفتار شود، و در ایّام رهایی نیکوکار باشد، پیش از آن که مرگ گلوگاه او را بفشارد، پس برای خود و جایی که می رود آماده باشد، و در این دنیا که محل کوچ کردن است برای منزلگاه ابدی، توشه ای بردارد.
پس ای مردم خدا را پروا کنید، برای حفظ قرآن، که از شما خواسته، و حقوقی که نزد شما سپرده است، پس همانا خدای سبحان شما را بیهوده نیافرید، و به حال خود وا نگذاشت، و در گمراهی و کوری رها نساخته است، کردارتان را بیان فرموده، و از اعمال شما با خبر است و سر آمد زندگی شما را مشخّص کرد.
و «کتابی بر شما نازل کرد که روشنگر همه چیز است» پیامبرش را مدّتی در میان شما قرار داد تا برای او و شما، دین را به اکمال رساند، و آنچه در قرآن نازل شد و مایه رضای الهی است تحقّق بخشد. و با زبان پیامبرش، کارهای خوشایند و ناخوشایند، بایدها و نبایدها را ابلاغ کرد، و اوامر و نواهی را آموزش داد، و راه عذر را بر شما بست و حجّت را تمام کرد. پیش از کیفر، شما را تهدید کرد، و از عذاب های سختی که در پیش روی دارید ترساند.
پس باز مانده ایّام خویش را دریابید، و صبر و بردباری در برابر ناروایی ها پیشه کنید، چرا که عمر باقی مانده برابر روزهای زیادی که به غفلت گذراندید و روی گردان از پندها بودید، بسیار کم است. به خودش بیش از اندازه آزادی ندهید، که شما را به ستمگری می کشاند، و با نفس سازشکاری و سستی روا مدارید که ناگهان در درون گناه سقوط می کنید.
یاد آوری ارزش های اخلاقی
ای بندگان خدا، آن کس که نسبت به خود خیر خواهی او بیشتر است، در برابر خدا، از همه کس فرمانبردارتر است.
و آن کس که خویشتن را بیشتر می فریبد، نزد خدا گناه کارترین انسان ها است، زیانکار واقعی کسی است که خود را بفریبد.
و آن کس مورد غبطه است و بر او رشک می برند که دین او سالم باشد.
سعادتمند کسی است که از زندگی دیگران عبرت آموزد، و شقاوتمند کسی است که فریب هوا و هوس ها را بخورد.
آگاه باشید ریاکاری و تظاهر، و هر چند اندک باشد شرک است، و همنشینی با هوا پرستان ایمان را به دست فراموشی می سپارد، و شیطان را حاضر می کند.
از دروغ بر کنار باشید که با ایمان فاصله دارد. راستگو در راه نجات و بزرگواری است، اما دروغگو بر لب پرتگاه هلاک و خواری است.
حسد نورزید که حسد ایمان را چونان آتشی که هیزم را خاکستر کند، نابود می سازد.
با یکدیگر دشمنی و کینه توزی نداشته باشید که نابود کننده هر چیزی است.
بدانید که آرزوهای دور و دراز عقل را غافل و یاد خدا را به فراموشی می سپارد. آرزوهای ناروا را دروغ انگارید که آرزوها فریبنده اند و صاحبش فریب خورده.
واژگان (عمران علی‌زاده):
-
إرهاق: سریع شدن، احاطه کردن
-
استحفَظَکم: از شما حفظ و نگهداری آنرا خواسته است
-
سُدًی: مهل و ول شده
-
سَمّی آثارَکم: معین و محدود نموده اثرهای شما را
-
أنهَی إلیکم: بشما رسانده است
-
مَحابّ: دوست داشتنی ها
-
مَکارِه: ناپسندها
-
استدراک: جبران نمودن گذشته ها
-
لا تُداهِنوا: چاپلوسی و نفاق نکنید
-
أغَشّ: خیانتکارتر
-
مَغبوط: کسی که مورد رشک و طمع است
-
مَنساة: فراموشی آور
-
شَرََف: نزدیکی
-
شَفا: دَم و کنار صحرا
-
مَهوَاة: هلاکت و فرو رفتن
-
مَهانة: ذلت و خواری
-
حَطَب: هیزم
-
لا تَباغَضوا: با همدیگر کینه نورزید
-
حالِقَة: تراشنده و از بین برنده
-