[hadith]و من خطبة له (علیه السلام) و فیها ینصح أصحابه:
أَرْسَلَهُ دَاعِیاً إِلَی الْحَقِّ وَ شَاهِداً عَلَی الْخَلْقِ، فَبَلَّغَ رِسَالاتِ رَبِّهِ غَیْرَ وَانٍ وَ لَا مُقَصِّرٍ، وَ جَاهَدَ فِی اللَّهِ أَعْدَاءَهُ غَیْرَ وَاهِنٍ وَ لَا مُعَذِّرٍ، إِمَامُ مَنِ اتَّقَی وَ بَصَرُ مَنِ اهْتَدَی.
و مِنها:
وَ لَوْ تَعْلَمُونَ مَا أَعْلَمُ مِمَّا طُوِیَ عَنْکُمْ غَیْبُهُ، إذاً لَخَرَجْتُمْ إِلَی الصُّعُدَاتِ تَبْکُونَ عَلَی أَعْمَالِکُمْ وَ تَلْتَدمُونَ عَلَی أَنْفُسکُمْ وَ لَتَرَکْتُمْ أَمْوَالَکُمْ لَا حَارِسَ لَهَا وَ لَا خَالِفَ عَلَیْهَا وَ لَهَمَّتْ کُلَّ امْرِئٍ مِنْکُمْ نَفْسُهُ لَا یَلْتَفِتُ إِلَی غَیْرِهَا، وَ لَکِنَّکُمْ نَسیتُمْ مَا ذُکِّرْتُمْ وَ أَمِنْتُمْ مَا حُذِّرْتُمْ، فَتَاهَ عَنْکُمْ رَأْیُکُمْ وَ تَشَتَّتَ عَلَیْکُمْ أَمْرُکُمْ؛ وَ لَوَددْتُ أَنَّ اللَّهَ فَرَّقَ بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ أَلْحَقَنِی بمَنْ هُوَ أَحَقُّ بی مِنْکُمْ قَوْمٌ وَ اللَّهِ مَیَامِینُ الرَّأْیِ مَرَاجِیحُ الْحِلْمِ مَقَاوِیلُ بالْحَقِّ مَتَارِیکُ لِلْبَغْیِ، مَضَوْا قُدُماً عَلَی الطَّرِیقَةِ وَ أَوْجَفُوا عَلَی الْمَحَجَّةِ، فَظَفِرُوا بالْعُقْبَی الدَّائِمَةِ وَ الْکَرَامَةِ الْبَارِدَةِ.
أَمَا وَ اللَّهِ لَیُسَلَّطَنَّ عَلَیْکُمْ غُلَامُ ثَقِیفٍ، الذَّیَّالُ الْمَیَّالُ، یَأْکُلُ خَضِرَتَکُمْ وَ یُذیبُ شَحْمَتَکُمْ؛ إِیهٍ أَبَا وَذَحَةَ.
[قال الشریف: الوذحة، الخنفساء و هذا القول یومئ به إلی الحجاج و له مع الوذحة حدیث لیس هذا موضع ذکره].[/hadith]
ترجمه (محمد دشتی):
(این خطبه در شهر کوفه در سال 38 هجری برای تشویق کوفیان به نبرد نهایی ایراد شد).
ویژگی های پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:
خداوند پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم را فرستاد تا دعوت کننده به حق، و گواه اعمال خلق باشد. پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بدون سستی و کوتاهی، رسالت پروردگارش را رسانید، و در راه خدا با دشمنانش بدون عذر تراشی جنگید. پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم پیشوای پرهیزکاران، و روشنی بخش چشم هدایت شدگان است.
(و از همین خطبه است).
اندرز یاران:
مردم اگر شما همانند من از آنچه بر شما پنهان است با خبر بودید، از خانه ها کوچ می کردید، در بیابان ها سرگردان می شدید، و بر کردارتان اشک می ریختید و چونان زنان مصیبت دیده بر سر و سینه می زدید سرمایه خود را بدون نگهبان و جانشین رها می کردید و هر کدام از شما تنها به کار خود می پرداختید، و به دیگری توجّهی نداشتید. افسوس، آنچه را به شما تذّکر دادند فراموش کردید، و از آنچه شما را ترساندند، ایمن گشتید گویا عقل از سرتان پریده، و کارهای شما آشفته شده است.
- تعریف یارانی که به شهادت رسیدند:
به خدا سوگند، دوست داشتم که خدا میان من و شما جدایی اندازد، و مرا به کسی که نسبت به من سزاوارتر است ملحق فرماید. به خدا سوگند، آنان مردمی بودند، نیک اندیش، ترجیح دهنده بردباری، گویندگان حق، و ترک کنندگان ستم. پیش از ما به راه راست قدم گذاشته و شتابان رفتند و در به دست آوردن زندگی جاویدان آخرت و کرامت گوارا، پیروز شدند.
خبر از خونریزی و شکمبارگی حجّاج بن یوسف ثقفی:
آگاه باشید، به خدا سوگند پسرکی از طایفه ثقیف (حجّاج بن یوسف) بر شما مسلّط می گردد که هوسباز و گردن کش و ستمگر است، سبزه زارهای «اموال و داراییها» شما را می چرد و چربی شما را آب می کند. ابو وذحه: بس کن.
(وذحه، نوعی سوسک است، چون ماجرایی با حجّاج دارد، او را «ابو وذحه» خطاب فرمود، که اینجا جای آوردن آن نیست «می گویند وذحه، سوسک مخصوصی است و حجّاج را گزید که بدنش ورم کرد و مرد»).
واژگان (عمران علی‌زاده):
-
وَانٍ: سستی کننده
-
واهِن: ضعف و ناتوانی نشان دهنده
-
مُعَذِّر: بهانه آور
-
صُعُدات: راهها، خاکها
-
تَلتَدمون: از التدام: موقع مصیبت بسینه زدن
-
خالِف: نائب و جانشین
-
حارِس: حافظ و نگهبان
-
تَاهَ: حیران و غائب شد
-
مَیامین: جمع مَیمون: مبارک و خوش یمن
-
مَراجیح: وزین و سنگین
-
مَقاویل: بسیار گوینده
-
مَتاریک: بسیار ترک کننده، جمع متراک
-
أوجَفوا: اسب دوانیدند (بسرعت رفتند)
-
بارِدَة: خنک و گوارا
-
ذَیّال: دامن کش، از ماده ذیل، کنایه است از شخص متکبر
-
مَیّال: ظالم و خارج از حق و عدل
-
یُذیبُ: آب میکند
-
شَحمَة: پیه
-
إیهٍ: بیا، بیاور، اسم فعل است
-