[hadith]و من خطبة له (علیه السلام) و فیها ینصح أصحابه:
أَرْسَلَهُ دَاعِیاً إِلَی الْحَقِّ وَ شَاهِداً عَلَی الْخَلْقِ، فَبَلَّغَ رِسَالاتِ رَبِّهِ غَیْرَ وَانٍ وَ لَا مُقَصِّرٍ، وَ جَاهَدَ فِی اللَّهِ أَعْدَاءَهُ غَیْرَ وَاهِنٍ وَ لَا مُعَذِّرٍ، إِمَامُ مَنِ اتَّقَی وَ بَصَرُ مَنِ اهْتَدَی.[/hadith]
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی)، ج 8، ص: 90
و من خطبة له علیه السّلام و هی المأة و الخامسة عشر من المختار فی باب الخطب:
أرسله داعیا إلی الحقّ، و شاهدا علی الخلق، فبلّغ رسالات ربّه غیر وان و لا مقصّر، و جاهد فی اللّه أعدائه غیر واهن و لا معذّر، إمام من اتّقی، و بصر من اهتدی.
اللغة:
(الوانی) الفاتر الکال و (المعذّر) بالتّثقیل الذی یعتذر من تقصیره بغیر عذر کما قال تعالی: و جاء المعذّرون من الأعراب.
الاعراب:
داعیا و شاهدا و غیر وان و غیر واهن، منصوبات علی الحال، و امام خبر محذوف المبتدأ، و کلّ منصوب علی المفعول و الفاعل نفسه.
المعنی:
اعلم أنّ هذه الخطبة علی ما یستفاد من شرح البحرانی ملتقطة من خطبة طویلة خطب علیه السّلام بها فی الکوفة لاستنهاض أصحابه إلی حرب الشام و ما ظفرت بعد علی تمامها، (و ما أورده السیّد (ره) منها فی الکتاب یدور علی فصلین:
الاول) فی ذکر ممادح النبیّ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و ذکر بعض أوصافه الجمیلة و نعوته الجلیلة، و هو قوله (أرسله داعیا إلی الحقّ) بالحکمة و الموعظة الحسنة (و شاهدا علی الخلق) یوم القیامة کما قال تعالی: «وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ» فقد فسر الشّاهد بمحمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم، و المشهود بیوم القیامة
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی)، ج 8، ص: 93
أمّا الأوّل فلقوله تعالی: «فَکَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ بشَهِیدٍ وَ جِئْنا بکَ عَلی هؤُلاءِ شَهِیداً» و أمّا الثّانی فلقوله تعالی: «وَ ذلِکَ یَوْمٌ مَشْهُودٌ».
و قد تقدّم تحقیق هذه الشّهادة بما لا مزید علیه فی شرح الخطبة الحادیة و السّبعین فتذکّر.
(فبلّغ رسالات ربّه) سبحانه (غیروان) فی الابلاغ (و لا مقصّر) فی الانذار (و جاهد فی اللّه) تعالی (أعدائه غیر واهن) فی الجهاد (و لا معذّر) من قتال الانجاد و هو (امام من اتّقی) لأنّه قدوة المتّقین فی کیفیّة سلوک سبیل التّقوی و الصّلاح (و بصر من اهتدی) لأنّه نور المتهدین فی المسیر إلی طریق الخیر و الفلاح کما یهتدی بالبصیرة إلی سبیل الرشاد و یسلک بها نحو القصد و السّداد یهتدی بالبصر إلی الجادّة الوسطی و الطریق المستقیم.
الترجمة:
از جمله خطب بلیغه آن بزرگوار و امام أبرار است در نعت حضرت خاتم الأنبیاء و مذمت أهل کوفه بجهة سنگینی از جهاد أعداء و اعلام ایشان بفتنه حجّاج بی ایمان چنانچه فرمود که:
فرو فرستاد خداوند آفریدگار رسول مختار را در حالتی که خواننده بود مردمان را بسوی حق، و گواه بود بر خلق، پس رسانید پیغامهای پروردگار خود را در حالتی که سستی ننمود در أداء پیغام، و تقصیر کننده نبود در تبلیغ أحکام، و جهاد کرد در راه خدای متعال با أعداء ربّ ذو الجلال در حالتی که سست نبود در قتال، و عذر خواهی نکرد بعذر ناموجه از مقاتله ابطال پیشوای صاحبان تقوی است، و بینائی طالبان هدایت.
