خطبه 82 نهج البلاغه

[hadith]و من کلام له (علیه السلام) فی ذم صفة الدنیا:

مَا أَصِفُ مِنْ دَار أَوَّلُهَا عَنَاءٌ، وَآخِرُهَا فَنَاءٌ! فِی حَلاَلِهَا حِسَابٌ، وَ فِی حَرَامِهَا عِقَابٌ. مَنِ اسْتَغْنَی فِیهَا فُتِنَ، وَ مَنِ افْتَقَرَ فِیهَا حَزنَ، وَ مَنْ سَاعَاهَا فَاتَتْهُ، وَ مَنْ قَعَدَ عَنْهَا وَاتَتْهُ، وَ مَنْ أَبْصَرَ بهَا بَصَّرَتْهُ، وَ مَنْ أَبْصَرَ إِلَیْهَا أَعْمَتْهُ.

[قال الشریف أقول و إذا تأمل المتأمل قوله (علیه السلام) «و من أبصر بها بصرته» وجد تحته من المعنی العجیب و الغرض البعید ما لا تبلغ غایته و لا یدرک غوره لا سیما إذا قرن إلیه قوله «و من أبصر إلیها أعمته» فإنه یجد الفرق بین أبصر بها و أبصر إلیها واضحا نیّرا و عجیبا باهرا].[/hadith]

ترجمه (محمد دشتی):

(برخی از شارحان گفتند این خطبه در شهر کوفه در شناساندن دنیا ایراد شد).

دنیا شناسی:

چگونه خانه دنیا را توصیف کنم که ابتدای آن سختی و مشقّت، و پایان آن نابودی است در حلال دنیا حساب، و در حرام آن عذاب است. کسی که ثروتمند گردد فریب می خورد، و آن کس که نیازمند باشد اندوهناک است، و تلاش کننده دنیا به آن نرسد، و به رها کننده آن، روی آورد. کسی که با چشم بصیرت به آن بنگرد او را آگاهی بخشد، و آن کس که چشم به دنیا دوزد کور دلش می کند.

می گویم: (اگر صاحب اندیشه ای درست در کلام امام که فرمود: «من أبصر بها بصرته» اندیشه کند در آن معنای شگرف، و بینشی ژرف می نگرد، که هرگز به پایان آن نتوان رسید، و ژرفای کلام امام را نخواهد دید. بخصوص که جمله «و من أبصر الیها أعمته» را هماهنگ با جمله قبل، به خوبی ارزیابی کند خواهد دید که تفاوت این دو کلام تا کجاست. تفاوتی روشن و شگفتی آور و آشکار. درود خدا و سلام او بر امام علی علیه السّلام باد).

واژگان (عمران علی‌زاده):

• عَناء: زحمت و مشقت 

  • سَاعا: با آن به تلاش و مسابقه بپردازد و بخواهد از آن جلو گیرد 

  • فاتَته: از او سبقت می‏ گیرد و از دستش می‏ رود 

  • قَعَد: نشست، بازنشست 

  • وَاتَتهُ: باو رام می‏شود، اطاعت می کند 

  • بَصَّرَته: او را بصیر و بینا می کند 

  • أعمَته: او را کور می کند