[hadith]و من خطبة له (علیه السلام) فی ذم أهل العراق و فیها یوبّخُهم علی ترک القتال و النصر یکاد یتم ثم تکذیبهم له:
أَمَّا بَعْدُ، یَا أَهْلَ الْعِرَاقِ فَإِنَّمَا أَنْتُمْ کَالْمَرْأَةِ الْحَامِلِ حَمَلَتْ، فَلَمَّا أَتَمَّتْ أَمْلَصَتْ وَ مَاتَ قَیِّمُهَا وَ طَالَ تَأَیُّمُهَا وَ وَرِثَهَا أَبْعَدُهَا. أَمَا وَ اللَّهِ مَا أَتَیْتُکُمُ اخْتِیَاراً وَ لَکِنْ جِئْتُ إِلَیْکُمْ سَوْقاً. وَ لَقَدْ بَلَغَنِی أَنَّکُمْ تَقُولُونَ عَلِیٌّ یَکْذبُ! قَاتَلَکُمُ اللَّهُ تَعَالَی، فَعَلَی مَنْ أَکْذبُ؟ أَعَلَی اللَّهِ؟ فَأَنَا أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بهِ، أَمْ عَلَی نَبیِّهِ؟ فَأَنَا أَوَّلُ مَنْ صَدَّقَهُ. کَلَّا وَ اللَّهِ لَکِنَّهَا لَهْجَةٌ غِبْتُمْ عَنْهَا وَ لَمْ تَکُونُوا مِنْ أَهْلِهَا. وَیْلُ أُمِّهِ کَیْلًا بغَیْرِ ثَمَنٍ لَوْ کَانَ لَهُ وِعَاءٌ، "وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِینٍ".[/hadith]
ترجمه (محمد دشتی):
(در سال 38 هجری و پس از فریب خوردن کوفیان از مکر و حیله عمرو عاص و معاویه، هشدار گونه فرمود).
علل نکوهش اهل عراق:
پس از ستایش پروردگار ای مردم عراق همانا شما به زن بار داری می مانید که در آخرین روزهای بار داری جنین خود را سقط کند، و سرپرستش بمیرد، و زمانی طولانی بی شوهر ماند، و میراث او را خویشاوندان دور غارت کنند.
آگاه باشید من با اختیار خود به سوی شما نیامدم بلکه به طرف دیار شما کشانده شدم، به من خبر دادند که می گویید علی دروغ می گوید. خدا شما را بکشد، بر چه کسی دروغ روا داشته ام آیا به خدا دروغ روا داشتم در حالی که من نخستین کسی هستم که به خدا ایمان آوردم، یا بر پیامبرش در حالی که من اول کسی بودم که او را تصدیق کردم.
نه به خدا هرگز، آنچه گفتم واقعیّتی است که شما از دانستن آن دورید، و شایستگی درک آن را ندارید. مادرتان در سوگ شما زاری کند «وای، وای، سر دهد» پیمانه علم را به شما به رایگان بخشیدم، اگر ظرفیّت داشته باشید، و به زودی خبر آن را خواهید فهمید.
واژگان (عمران علی‌زاده):
-
أملَصَت: بچه اش را سقط کرد
-
تأیّم: بی شوهر ماندن
-
سوق: راندن و کشیدن، یعنی ضرورت مرا بسوی شما کشید
-
لهجة: نوعی از سخن و حرف زدن
-
وُیلُ أمّه: وای بمادرش، کلمه ای است که در مقام تعظیم و مدح استعمال می شود
-
کَیلاً بغَیر ثَمَن: یعنی علم و حکمت را باو مجانی و بدون قیمت پیمانه می کردم و می دادم اگر ظرفیت داشت
-