[hadith]من خطبة له (علیه السلام) فی ذکری یوم النحر و صفة الأضحیة:
وَ مِنْ تَمَامِ الْأُضْحِیَّةِ اسْتِشْرَافُ أُذُنِهَا وَ سَلَامَةُ عَیْنِهَا، فَإِذَا سَلِمَتِ الْأُذُنُ وَ الْعَیْنُ سَلِمَتِ الْأُضْحِیَّةُ وَ تَمَّتْ، وَ لَوْ کَانَتْ عَضْبَاءَ الْقَرْنِ تَجُرُّ رِجْلَهَا إِلَی الْمَنْسَکِ.
[قال السید الشریف: و المنسک هاهنا المذبح].[/hadith]
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن میثم)، ج 2، صفحه 305
از سخنان امام (ع) است که در باره روز عید قربان ایراد فرموده اند
«وَ مِنْ کَمَالِ الْأُضْحِیَّةِ اسْتِشْرَافُ أُذُنِهَا وَ سَلَامَةُ عَیْنِهَا - فَإِذَا سَلِمَتِ الْأُذُنُ وَ الْعَیْنُ سَلِمَتِ الْأُضْحِیَّةُ وَ تَمَّتْ - وَ لَوْ کَانَتْ عَضْبَاءَ الْقَرْنِ تَجُرُّ رِجْلَهَا إِلَی الْمَنْسَکِ».
شرح :
باید توجه داشت که ظاهر امر در معتبر بودن قربانی، سالم بودن از عیوبی است که نقص قیمت را ایجاب کند مانند کوری و معیوب بودن چشم. لاغری و بریدگی گوش که خلقت گوسفند را زشت نشان دهد و در قیمت آن کمبود ایجاد کند، اما لنگی و شکسته بودن شاخ ایجاد نقص نمی کند و ظاهرا نباید اشکال داشته باشد. در این که قربانی باید صحیح و کامل باشد روایات فراوانی از رسول خدا (ص) نقل شده است که ذیلا به پاره ای از آنها اشاره می کنیم.
1- پیامبر (ص) فرمود: «هیچ کاری روز عید قربان در نزد خداوند از خونی که ریخته می شود دوست داشتنی تر نیست، قربانی در روز قیامت با همان شاخها و سمهایش حاضر می شود. خون حیوان قربانی پیش از آن که بر زمین گسترده گردد جایگاهش در نزد خداوند معین بوده است، جانهای خود را با آن پاکیزه و معطر سازید.»
2- روایت شده که آن حضرت فرمود: «برای شما به تعداد هر مو و پشمی که در پوست حیوان قربانی باشد و به تعداد هر قطره خونی که داشته باشد حسنه می باشد. حیوان قربانی را با ترازوی روز قیامت وزن می کنند، بشارت باد شما را به این وسیله بزرگ آمرزش.»
نقل شده است که اصحاب رسول خدا در پرداخت بهای گوسفند قربانی زیاده روی می کردند و دوست نداشتند که در خرید قربانی چانه بزنند، زیرا بهترین قربانی، گران قیمت تر و دوست داشتنی تر آن در نزد صحابه بود.
روایت شده است که عمر قربانی گران بهایی را برای قربانی آماده کرده بود. این حیوان را به سیصد دینار از عمر خریداری می کردند. عمر از پیامبر اجازه خواست که این حیوان را بفروشد و یک حیوان ارزان خریداری کند. پیامبر (ص) عمر را از این کار نهی کرده فرمودند: همین قربانی با ارزش را قربانی کند.
از دستور پیامبر (ص) فهمیده شد که، خوبی که اندک باشد از بدی که فراوان باشد بهتر است. زیرا سیصد دینار، بهای سی گاو و یا شتر پیری بود، که چاق بوده و گوشت فراوان داشته باشند. ولی مقصود از قربانی گوشت زیاد نیست. منظور تزکیه نفس و پاکیزگی آن از صفت بخل و آراسته شدن آن به زیبایی عظمت خداوند است. چنانکه خداوند می فرماید: «لَنْ یَنالَ اللَّهَ لُحُومُها وَ لا دماؤُها وَ لکِنْ یَنالُهُ التَّقْوی مِنْکُمْ» و این امر در مورد قربانی با توجّه به ارزشمندی آن حاصل می شود، گوشت فراوان یا کم داشته باشد مهم نیست.
آنچه از اسرار و رموزی که در مقرر کردن وجوب قربانی فهمیده می شود، سنّت پایداری است که موجب یادآوری داستان حضرت ابراهیم و آزمایش آن بزرگوار، به ذبح فرزندش اسماعیل، و نهایت صبر و شکیبائی آن جناب بر محنت و بلای آشکاری و دشواری، می باشد و از یادآوری این واقعه نتیجه شیرین صبر بر مصیبت و گرفتاری روشن می شود تا مردم این حقیقت را دانسته و بدان حضرت در مشکلات اقتدا کنند، بعلاوه پاکی نفس از صفت زشت بخل و آمادگی لازم برای نزدیک به حق تعالی که در قربانی وجود دارد مورد نظر است.
