[hadith]و من خطبة له (علیه السلام) خَطَبَها بذی قار و هو متوجّهٌ إلی البصرة:
فَصَدَعَ بمَا أُمِرَ بهِ وَ بَلَّغَ رِسَالاتِ رَبِّهِ؛ فَلَمَّ اللَّهُ بهِ الصَّدْعَ وَ رَتَقَ بهِ الْفَتْقَ وَ أَلَّفَ بهِ الشَّمْلَ بَیْنَ ذَوِی الْأَرْحَامِ، بَعْدَ الْعَدَاوَةِ الْوَاغِرَةِ فِی الصُّدُورِ وَ الضَّغَائِنِ الْقَادحَةِ فِی الْقُلُوب.[/hadith]
از خطبه های آن حضرت (ع) است: هنگامی که عازم به سوی بصره بود در محل ذی قار این خطبه را ایراد فرمود، واقدی در کتاب جمل آن را ذکر کرده است:
«فَصَدَعَ بمَا أُمِرَ بهِ وَ بَلَّغَ رِسَالَاتِ رَبِّهِ»،
در این خطبه حضرت به جمله ای از اوصاف رسول اکرم (ص) و ویژگیهای تبلیغ رسالت او اشاره فرموده است:
1- از تبلیغ وحی و ابلاغ رسالت آن حضرت تعبیر به صدع کرده زیرا در حقیقت به آن وسیله، شقّ عصای کفر شده و وحدت و نظام آن از هم پاشیده و ابرهای تیره جهل و نادانی که بالای سر کافران بود و لایه های ضخیم زنگارهای غفلت که دلهای آنان را تیره و تار کرده بود از صفحه روح آنها زدوده شد و ضربات مداوم و تبلیغات پیگیر آن حضرت همچنان که پتک آهنین سنگهای سخت را خورد می کند آنها را قطعه قطعه و پراکنده ساخت.
2- تبلیغات پیگیر آن حضرت در ادای رسالتش را مورد ستایش قرار داده است، زیرا این عمل، نشانه بزرگی از امانت داری او می باشد که خود از جمله فضایل از شاخه های ملکه عفّت می باشد.
3- از جمله ویژگیهای تبلیغی پیامبر اکرم این است که نابسامانیها را سامان داد و پراکندگیها را جمع ساخت و این تعبیر، نشانی از اختلاف و تشتّت آراء و دشمنیها و کینه توزیهایی است که قبل از اسلام در میان اعراب وجود داشت تا آن جا که به خاطر هوا و هوسهای خود ممکن بود که یک شخصی دست به قتل فرزند یا پدر و یا دیگری از خویشاوندان خود بزند، امّا خداوند با مقدم آن پیامبر گرامی پراکندگیها را به هم پیوست و دلهای آنان را با هم الفت داد، چنان که قرآن نیز به این ویژگی اشاره فرموده و به سبب این نعمت بزرگ بر مردم منّت نهاده است: «وَ أَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ ما فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً ما أَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوبهِمْ وَ لکِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَیْنَهُمْ».
در عبارت: «و الضغائن القادحه فی قلوبهم»،
کینه های آتش افروز در دلهایتان، لفظ قادحه را برای کینه ها استعاره آورده که به معنای سخن، جاذبه و روشنی بیشتری داده است، زیرا همچنان که چوب آتش زنه، شعله آتش را بر می افروزد و بر حرارت آن می افزاید، کینه و دشمنیها هم خشم و شرارت و فتنه و آشوب به وجود می آورد. و تأیید از خداوند است.
