[hadith]فَاحْذَرُوا مِنَ اللَّهِ مَا حَذَّرَکُمْ مِنْ نَفْسهِ وَ اخْشَوْهُ خَشْیَةً لَیْسَتْ بتَعْذیرٍ؛ وَ اعْمَلُوا فِی غَیْرِ رِیَاءٍ وَ لَا سُمْعَةٍ، فَإِنَّهُ مَنْ یَعْمَلْ لِغَیْرِ اللَّهِ یَکِلْهُ اللَّهُ [إِلَی مَنْ] لِمَنْ عَمِلَ لَهُ. نَسْأَلُ اللَّهَ مَنَازلَ الشُّهَدَاءِ وَ مُعَایَشَةَ السُّعَدَاءِ وَ مُرَافَقَةَ الْأَنْبیَاءِ.[/hadith]
جلوه تاریخ درشرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 1، ص164
فصلی در ریاء و نهی از آن:
و بدان که علی علیه السلام، پس از اینکه ما را به صبر فرمان داده است، از ریاء و خود نمایی در عمل نهی فرموده است. از ریاء در عمل نهی شده است، بلکه عملی که در آن ریا باشد در حقیقت عمل نیست، زیرا با آن قصد قربت و رضای خداوند نشده است. یاران متکلم ما معتقدند و می گویند که سزاوار و شایسته است مکلف عمل واجب را فقط به همین نیت که واجب است انجام دهد و از انجام کار زشت فقط برای آنکه زشت است پرهیز کند، و چنین نباشد که طاعت و ترک معصیت را به امید ثواب یا بیم از عقاب انجام دهد که خود این فکر عمل او را از اینکه راهی برای رسیدن به ثواب باشد باز می دارد، و این موضوع را با عذر خواهی تشبیه کرده و گفته اند: آن کس که از بیم اینکه او را عقوبت کنی، از گناهی که کرده است از تو عذر خواهی می کند- نه از پشیمانی بر کار زشتی که انجام داده است- عذرش در نظرت پذیرفته و گناهش در نظرت بخشوده نیست. و البته این مقامی جلیل است که فقط از هزاران هزار ممکن است تنی چند به آن برسند.
در احادیث و اخبار در مورد نهی از ریا و ظاهر سازی روایات بسیار آمده است و از پیامبر (ص) روایت شده که فرموده است: «روز قیامت کسی را می آورند که به اندازه کوهها -یا فرموده است: کوههای تهامه- اعمال خیر انجام داده و فقط یک گناه مرتکب شده است. به او گفته می شود: آن اعمال خیر را انجام دادی که گفته شود آنها را تو انجام داده ای و چنین گفتند، و همان پاداش تو است، و این یکی گناه تو است، او را به دوزخ برید.»
جلوه تاریخ درشرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 1، ص165
و پیامبر (ص) فرموده است: «نماز قیام و قعود تو نیست. همانا که نماز اخلاص تو است و اینکه با گزاردن آن تنها رضایت خداوند را اراده کنی.» حبیب فارسی گفته است: اگر خداوند روز قیامت مرا بر پای دارد و بگوید: آیا می توانی یک سجده بشمری که انجام داده باشی و شیطان را در آن بهره یی نبوده باشد نخواهم توانست.
عبد الله بن زبیر به خواهر مختار بن ابی عبید ثقفی که همسر عبد الله بن عمر بود متوسل شد که با شوهرش گفتگو کند تا با عبد الله بن زبیر بیعت کند، او در این مورد با شوهر گفتگو کرد و ضمن آن از نماز و نماز شب و فراوانی روزه اش یاد کرد. عبد الله بن عمر به او گفت: آیا آن استران سرخ و سپیدی را که در حجر اسماعیل دیدیم و زیر پای معاویه بود و با آنها به مکه آمده بود دیده ای گفت: آری. گفت: ابن زبیر با نماز و روزه خود در جستجوی همانهاست.
و در خبر مرفوع است که پیامبر (ص) فرموده اند: «همانا ترسناک ترین چیزی که از آن بر امت خود ترسانم ریای در عمل است، و آگاه باشید که ریای در عمل شرک خفی است.» «نماز می گزارد و روزه می گرفت برای کاری که در جستجوی آن بود و چون آنرا صاحب شد نه نماز می خواند و نه روزه می گیرد.»
