[hadith]وَ سیقَ الَّذینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَی الْجَنَّةِ زُمَراً، قَدْ أُمِنَ الْعَذَابُ وَ انْقَطَعَ الْعِتَابُ وَ زُحْزحُوا عَنِ النَّارِ وَ اطْمَأَنَّتْ بهِمُ الدَّارُ وَ رَضُوا الْمَثْوَی وَ الْقَرَارَ، الَّذینَ کَانَتْ أَعْمَالُهُمْ فِی الدُّنْیَا زَاکِیَةً وَ أَعْیُنُهُمْ بَاکِیَةً، وَ کَانَ لَیْلُهُمْ فِی دُنْیَاهُمْ نَهَاراً تَخَشُّعاً وَ اسْتِغْفَارًا، وَ کَانَ نَهَارُهُمْ لَیْلًا تَوَحُّشاً وَ انْقِطَاعاً؛ فَجَعَلَ اللَّهُ لَهُمُ الْجَنَّةَ مَآباً وَ الْجَزَاءَ ثَوَاباً وَ کانُوا أَحَقَّ بها وَ أَهْلَها فِی مُلْکٍ دَائِمٍ وَ نَعِیمٍ قَائِمٍ.[/hadith]
و پس از بیان این ویژگیها، به ذکر آیه قرآن که در باره پرهیزکاران است پرداخته که گروه گروه داخل بهشت می شوند، و برای تشویق و وادار ساختن شنوندگان به تقوا و پرهیزگاری، لوازم آن را خاطر نشان ساخته است که اهل تقوا در روز قیامت، از عذاب و کیفر و سرزنش و ملامت در امان و از حرارت آتش دوراند، بهشت برایشان منزل آرام بخش است و خشنودند از این که چنین مکانی جایگاه آنان می باشد، و به دنبال آن به ذکر صفات پرهیزکاران پرداخته تا آنان که بخواهند آن راه را برگزینند آگاه شوند لذا می فرماید: آنان کسانی هستند که در دنیا کارهایشان از خودنمایی و ریا که شرک پنهانی است، پاک و چشمهایشان از عظمت الهی و ترس کیفر و دوری از رحمت او گریان بود، و شبها در دنیا برای آنها به منزله روزها، پر تحرک بوده، زیرا آن را به خواب، پایان نمی دادند، بلکه پیوسته در حالت خشوع به سر می بردند، و هر دم از پیشگاه حق تعالی برای گناهان خود طلب آمرزش می کردند و هر لحظه با حرکت و جنب و جوش عبادت شب زنده دار بودند، و بر عکس، روزها بر آنان همانند شب بود امّا نه این که آن را به خواب و استراحت به سر برند، بلکه به همان طریق که بطور معمول شب، هنگام تنها زیستن و کناره گیری از جامعه می باشد، ایشان نیز روزهای روشن را مانند شبهای تاریک از خلق کناره گیری کرده و به تنهایی و اضطراب به سر می بردند. و پیوسته نگران آینده و آخرت نامعلوم خود بودند. در نسخه ای که به خط سیّد رضی دیده ام به جای «کان» کأنّ آمده که تشبیه صریح می باشد.
«فجعل اللَّه...»،
گویا امام (ع) در این عبارت می خواهد بفرماید که وقتی اهل تقوا به دلیل اتصاف به این ویژگیها، آماده فضایل و کمالات شدند و شایستگی رضایت و خشنودی خداوند را پیدا کردند، حق تعالی بهشت را جایگاه آنان قرار داده و پاداشهای عظیمی از نعمتهای بی پایان خود را برای ایشان آماده ساخته، و آنان سزاوار چنین پاداشی می باشند.
«فی ملک... قائم»،
در قدرتی همیشگی و نعمتی پا بر جا، و این عبارت تفسیر جزا و پاداش پرهیزکاران می باشد و پس از بیان این امور، با بیان برخی از فایده های تقوا که رستگاری پرهیزکاران و انجام دادن اعمال نیک می باشد، سفارش به این موضوع را مؤکّد فرموده است، منظور از واژه مبطلون آنانی هستند که از حق دور و از دایره اهل تقوا بیرون می باشند و چون از این ویژگی دورند گرفتار خسران و زیان خواهند بود.
