[hadith]قَد اصْطَلَحْتُمْ عَلَی الْغِلِّ فِیمَا بَیْنَکُمْ، وَ نَبَتَ الْمَرْعَی عَلَی دمَنِکُمْ، وَ تَصَافَیْتُمْ عَلَی حُبِّ الْآمَالِ، وَ تَعَادَیْتُمْ فِی کَسْب الْأَمْوَالِ؛ لَقَد اسْتَهَامَ بکُمُ الْخَبیثُ وَ تَاهَ بکُمُ الْغُرُورُ، وَ اللَّهُ الْمُسْتَعَانُ عَلَی نَفْسی وَ أَنْفُسکُم.[/hadith]
فرموده است: «قد اصطلحتم... »:
عبارات مذکور دلالت بر نکوهش شنوندگان به سبب ارتکاب کارهای ناپسند دارد، واژه اصطلاح (سازش کردن) برای سکوت آنها در برابر کسانی که مرتکب کارهای زشت مانند دغلکاری و کینه توزی و حسادت می شوند، و خود نیز در این کارها با آنها مشارکت می کنند استعاره شده است.
فرموده است: «و نبت المرعی علی دمنکم»:
این مثل برای کسانی که در ظاهر با یکدیگر سازش و آشتی، و در دل کینه همدیگر را دارند آورده می شود، مطابقت این مثل با احوال شنوندگان از این روست که چنین صلح و سازشی مانند گیاهی که در مزبله می روید و بزودی خشک می شود، گذرا و ناپایدار است.
فرموده است: «تصافیتم علی حبّ الآمال»:
یعنی: به داشتن آرزوهای دور و دراز با یکدیگر همدلی دارید. این عبارت اشاره است به انگیزه سازش آنها که در پیش ذکر فرموده و بدین سبب واو عطف در این جا آورده نشده است.
فرموده است: «و تعادیتم فی کسب الأموال»:
یعنی: برای به دست آوردن مال و منال با یکدیگر دشمنی می ورزید. این جمله علّت کینه ورزی و دغلبازی آنها را بیان می کند. توضیح داده می شود که در مورد جمله نخست روشن است که آنچه مردم را در ظاهر به هم نزدیک می گرداند، اغراض و مطامع مادّی و یا نیازمندیهایی است که برای دست یافتن به مقاصد و آمال دنیای خود به یکدیگر دارند، هر چند درون آنها آکنده از دشمنی و کینه و خیانت باشد، چنان که معمول روزگار ما همین است. و در باره عبارت دوّم نیز می دانیم که انگیزه پیدایش دشمنیها و کینه ها و کشمکشها غالبا به سبب مال و منال دنیا و رسیدن به خوشیها و لذّات آن است.
فرموده است: «لقد استهام بکم الخبیث»:
یعنی: شیطان شما را شیفته و دلباخته کرده و از شما جدا نمی شود، و مراد از خبیث، شیطان است، و این گفتار مشعر بر سرزنش آنهاست، که آثار وسوسه های شیطان در آنها نمایان است و از آنچه منع می شوند دست باز نمی دارند، در باره این که فرموده است: «و تاة بکم الغرور» یعنی: شیطان شما را غافلگیر کرده و در نتیجه از راه راست منحرف، و در وادی گمراهی سرگردان مانده اید، مراد از غرور، شیطان است چنان که خداوند متعال فرموده است: «وَ لا یَغُرَّنَّکُمْ باللَّهِ الْغَرُورُ».
امام (ع) در پایان سخنان خویش، برای خود و آنان در غلبه بر نفس امّاره، از خداوند درخواست یاری می کند، دعای آن حضرت در باره خودش برای دوام مقهوریّت نفس او در برابر عقلش می باشد و در مورد آنان برای این است که به آنها قدرت دهد تا نفس امّاره را سرکوب و انحراف را ریشه کن سازند.
