[hadith]و من کلام له (علیه السلام) قاله لأصحابه فی ساحة الحرب بصفّین:
وَ أَیُّ امْرِئٍ مِنْکُمْ أَحَسَّ مِنْ نَفْسهِ رَبَاطَةَ جَأْشٍ عِنْدَ اللِّقَاءِ وَ رَأَی مِنْ أَحَدٍ مِنْ إِخْوَانِهِ فَشَلًا، فَلْیَذُبَّ عَنْ أَخِیهِ بفَضْلِ نَجْدَتِهِ الَّتِی فُضِّلَ بهَا عَلَیْهِ کَمَا یَذُبُّ عَنْ نَفْسهِ، فَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَهُ مِثْلَهُ.[/hadith]
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی)، ج 8، ص: 150
و من کلام له علیه السّلام و هو المأة و الثانی و العشرون من المختار فی باب الخطب (قاله للاصحاب فی ساعة الحرب):
و أیّ امرء منکم أحسّ من نفسه رباطة جاش عند اللّقاء، و رای من أحد من إخوانه فشلا، فلیذبّ عن أخیه بفضل نجدته الّتی فضّل بها علیه کما یذبّ عن نفسه، فلو شاء اللّه لجعله مثله.
اللغة:
(ربطه) یربطه من بابی نصر و ضرب شدّه، قال الفیروز آبادی و رابط الجاش و ربیطه شجاع و ربط جاشه رباطه بالکسر أشدّ قلبه و اللّه علی قلبه ألهمه الصبر و قوّاه و (النجدة) الشجاعة.
الاعراب:
أیّ شرطیة مرفوعة علی الابتداء، و جملة أحسن خبر، و جملة فلیذبّ جواب و الباقی واضح.
المعنی:
اعلم أنّ هذا الکلام (قاله علیه السّلام للأصحاب فی ساعة الحرب) و لم أظفر بعد علی أنه أیّ حرب، و المقصود به امرهم بقضاء حقّ الاخوّة و رعایة شرایط المواساة و المحبة و الذّب عن اخوانهم المسلمین و حمایة بیضة الاسلام و حوزة الدّین قال علیه السّلام (و أیّ امرء منکم أحسّ) أی علم و وجد (من نفسه رباطة جاش) و قوّة قلب (عند اللّقاء) أی عند القتال و لقاء الأبطال (و رأی من أحد من اخوانه) المؤمنین (فشلا) و جبنا (فلیذبّ) أی لیدفع المکروه (عن أخیه بفضل نجدته) و شجاعته (التی فضّل) أی فضّله اللّه (بها علیه کما یذبّ) و یدفع (عن نفسه) بنهایة الاهتمام و الجدّ (فلو شاء اللّه لجعله مثله) أی لجعل أخاه الجبان شجاعا مثله، و حیث آثره بتلک النعمة و تفرّد بهذه الفضیلة و اختصّ بها و لم یجعل أخوه مثله فلا بدّ له من القیام بوظائف النعم و التشکّر بالدفع عن الآخر.
الترجمة:
از جمله کلام آن حضرتست که فرموده آنرا بأصحاب خود در ساعت جنگ و هر مردی از شما که احساس کند و بفهمد از نفس خود قوت قلب را هنگام ملاقات أعداء و ببیند از یکی از برادران خود ترس و جبن را پس باید که دفع نماید از برادر خود بزیادتی شجاعت خود که تفضیل داده شده بآن شجاعت ببرادر خود همچنان که دفع میکند از نفس خود، پس اگر می خواست خداوند تعالی هر آینه می گردانید او را در شجاعت مثل آن.
