(یکی از سخنرانی های امام در شهر کوفه که حوادث سخت آینده را بیان فرمود).
خدا شناسی:
ستایش خدایی را سزاست که با آفرینش مخلوقات، بر انسان ها تجلّی کرد، و با برهان و دلیل خود را بر قلب هایشان آشکار کرد. مخلوقات را بدون نیاز به فکر و اندیشه آفرید، که فکر و اندیشه مخصوص کسانی است که دلی درون سینه داشته باشند و او چنین نیست، که علم خداوندی ژرفای پرده های غیب را شکافته است، و به افکار و عقاید پنهان احاطه دارد.
(و از همین خطبه است که پیرامون پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:)
وصف پیامبر اسلام (ص):
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم را از درخت تنومند پیامبران، از سرچشمه نور هدایت، از جایگاه بلند و بی همانند، از سرزمین بطحاء، از چراغ های بر افروخته در تاریکی ها، و از سر چشمه های حکمت برگزید. پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم طبیبی است که برای درمان بیماران سیّار است. مرهم های شفا بخش او آماده، و ابزار داغ کردن زخم ها را گداخته. برای شفای قلب های کور و گوش های ناشنوا و زبان های لال، آماده، و با داروی خود در پی یافتن بیماران فراموش شده و سرگردان است.
- علل انحراف فرزندان امیّه:
بنی امیّه، با نور حکمت، جان و دل خود را روشن نساخته، و با شعله های فروزان دانش، قلب خود را نورانی نکرده اند، چونان چهارپایان صحرایی و سنگ های سخت و نفوذ ناپذیرند.
به تحقیق رازهای درون برای صاحبان آگاهی آشکار، و راه حق برای گمراهان نیز روشن است، و رستاخیز نقاب از چهره بر انداخت. و نشانه های خود را برای زیرکان و آنان که طالب حقّند نمایاند.
نکوهش کوفیان:
مردم کوفه چرا شما را پیکرهای بی روح، و روح های بدون جسد می نگرم؟ چرا شما را عبادت کنندگانی بدون صلاحیّت، و بازرگانانی بدون سود و تجارت، و بیدارانی خفته، و حاضرانی غایب از صحنه، بینندگانی نابینا، شنوندگانی کر، و سخن گویانی لال، مشاهده می کنم؟
هشدار و سفارش به اطاعت از اهل بیت علیهم السّلام:
با توجّه به این همه خطرات، روشهای گمراه کننده شما را به کجا می کشاند تاریکی ها و ظلمتها، تا کی شما را متحیّر می سازد دروغ پردازیها تا چه زمانی شما را می فریبد از کجا دشمن در شما نفوذ کرده به اینجا آورده و به کجا باز می گرداند آگاه باشید که هر سر آمدی را پرونده ای، و هر غیبتی را بازگشت دو باره ای است.
مردم به سخن عالم خداشناس خود گوش فرا دهید، دل های خود را در پیشگاه او حاضر کنید، و با فریادهای او بیدار شوید رهبر جامعه باید با مردم به راستی سخن گوید و پراکندگی مردم را به وحدت تبدیل، و اندیشه خود را برای پذیرفتن حق آماده گرداند. پیشوای شما چنان واقعیّت ها را برای شما شکافت چونان شکافتن مهره های ظریف، و حقیقت را از باطل چون شیره درختی که از بدنه آن خارج شود، بیرون کشید.
خبر از مسخ ارزش ها در حکومت بنی امیّه:
پس در آن هنگام که امویان بر شما تسلط یابند، باطل بر جای خود استوار شود، و جهل و نادانی بر مرکب ها سوار، و طاغوت زمان عظمت یافته، و دعوت کنندگان به حق اندک و بی مشتری خواهند شد. روزگار چونان درنده خطرناکی حمله ور شده، و باطل پس از مدّت ها سکوت، نعره می کشد، مردم در شکستن قوانین خدا دست در دست هم می گذارند، و در جدا شدن از دین متّحد می گردند، و در دروغ پردازی با هم دوست و در راستگویی دشمن یکدیگرند.
و چون چنین روزگاری می رسد، فرزند با پدر دشمنی ورزد، و باران خنک کننده، گرمی و سوزش آورد، پست فطرتان همه جا را پر می کنند، نیکان و بزرگواران کمیاب می شوند، مردم آن روزگار چون گرگان، و پادشاهان چون درندگان، تهیدستان طعمه آنان، و مستمندان چونان مردگان خواهند بود، راستی از میانشان رخت بر می بندد، و دروغ فراوان می شود. با زبان تظاهر به دوستی دارند اما در دل دشمن هستند، به گناه افتخار می کنند، و از پاکدامنی به شگفت می آیند، و اسلام را چون پوستینی واژگونه می پوشند.
پرچم گمراهی بر پایه های خود بر افراشته شده و طرفداران آن فراوان گشته شما را با پیمانه خود می سنجند و سرکوب می کنند، پرچمدارشان (معاویه)، از ملّت اسلام خارج و بر راه گمراهی ایستاده است.
خبر از کشتار و فساد بنی امیّه:
پس آن روز که بر شما دست یابند جز تعداد کمی از شما باقی نگذارند، چونان باقی مانده غذایی اندک در ته دیگ یا دانه های غذای چسبیده در اطراف ظرف. شما را مانند پوست های چرمی به هم پیچانده می فشارند، و همانند خرمن شما را به شدّت می کوبند، و چونان پرنده ای که دانه های درشت را از لاغر جدا کند، این گمراهان، مؤمنان را از میان شما جدا ساخته نابود می کنند.