[hadith]اللَّهَ اللَّهَ فِی الْأَیْتَامِ، فَلَا تُغِبُّوا أَفْوَاهَهُمْ وَ لَا یَضِیعُوا بحَضْرَتِکُمْ. اللَّهَ اللَّهَ فِی جِیرَانِکُمْ، فَإِنَّهُمْ وَصِیَّةُ نَبیِّکُمْ مَا زَالَ یُوصِی بهِمْ حَتَّی ظَنَنَّا أَنَّهُ سَیُوَرِّثُهُمْ. وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی الْقُرْآنِ لَا یَسْبقُکُمْ بالْعَمَلِ بهِ غَیْرُکُمْ. وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی الصَّلَاةِ فَإِنَّهَا عَمُودُ دینِکُمْ. وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی بَیْتِ رَبِّکُمْ لَا تُخَلُّوهُ مَا بَقِیتُمْ، فَإِنَّهُ إِنْ تُرِکَ لَمْ تُنَاظَرُوا. وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی الْجِهَاد بأَمْوَالِکُمْ وَ أَنْفُسکُمْ وَ أَلْسنَتِکُمْ فِی سَبیلِ اللَّهِ. وَ عَلَیْکُمْ بالتَّوَاصُلِ وَ التَّبَاذُلِ، وَ إِیَّاکُمْ وَ التَّدَابُرَ وَ التَّقَاطُعَ. لَا تَتْرُکُوا الْأَمْرَ بالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ، فَیُوَلَّی عَلَیْکُمْ [أَشْرَارُکُمْ] شرَارُکُمْ، ثُمَّ تَدْعُونَ فَلَا یُسْتَجَابُ لَکُمْ.[/hadith]
2- امام (ع) آنان را در باره یتیمان از خداوند ترسانده و از گرسنه نگهداشتن آنان نهی کرده است. و این مطلب را با تعبیر: «اغباب افواههم»، یعنی به نوبت نگهداری دهانهایشان، در کنایه بیان کرده است، زیرا در چنین حالتی احتمال گرسنه ماندن آنهاست. سپس ایشان را از تباه ساختن یتیمان بر حذر داشته است، چرا که لازمه آن، امر به نیکی و احسان بدیشان است، و آن خود فضیلتی است از فضایل عفّت و پاکی.
3- سفارش در باره همسایگان و ترس از خدا در باره آنها کرده و در خصوص به دست آوردن دل آنها و گرامی داشت ایشان به دلیل سفارش پیامبر خدا (ص) در باره آنان، توجّه داده است، و به خاطر تأکید نسبت به حفظ حقوق همسایگان مانند حفظ وصیّت پیامبر (ص) در باره ایشان، آنان را عین وصیّت تعبیر فرموده است. این نوع مجاز از باب تسمیه شیء به نام متعلّق است.
سخن امام (ع): «ما زال... سیورثّهم»، تفسیری برای وصیّت مورد ذکر است، و آن عبارت نیز به منزله صغرای قیاس مضمری است که کبرای آن در حقیقت چنین است: و هر چه پیامبر (ص) در باره آن این چنین سفارش کرده باشد به طور حتم باید حفظ شود.
4- سفارش در باره محتوای قرآن کریم، یعنی قوانین و دستورها و ترس از خدا در صورت ترک آنها، و نهی از این که مبادا دیگران در عمل به قرآن پیشی گیرند، که این خود باعث شتافتن و پیشی گرفتن بدوست.
5- سفارش به فرمان نماز و ترس از خدا در باره آن، و بر فضیلت نماز به وسیله قیاس مضمری توجه داده است که صغرای آن جمله: «فانّها عمود الدّین»، می باشد، و آن عین حدیثی است که ما قبلا نقل کردیم و کبرای مقدّر نیز چنین است: و هر آنچه آن طور باشد لازم است که با به پاداشتن آن دین به پاداشته شود.
6- سفارش در باره خانه خدا و نهی از ترک زیارت آن در تمام طول عمر، و راز مطلب قبلا گذشت. و بر فضیلت دیگری برای خانه خدا توجه داده است که باعث می شود تا انسان همیشه در ملازمت آن باشد و آن این که ترک زیارت خانه خدا، موجب می شود که خداوند به کسانی که زیارت خانه او را ترک کرده اند به دیده رحمت ننگرد، و از آنان محافظت و مراقبت نکند، زیرا کسی که حرمت خدا را در باره خانه اش نگه ندارد، و به خاطر خدا از خانه اش پاسداری نکند، خداوند نیز او را حفظ و نگهداری نخواهد کرد، و احتمال دارد که مقصود امام (ع) این باشد که در آن صورت دشمنان به شما مهلت نخواهند داد و حرمت شما را نگاه نخواهند داشت، زیرا گرد آمدن مسلمانان در بیت اللّه و مراقبت از آن جا باعث عزّت آنان با لطف خدا خواهد شد و چنگ زدن به ریسمان خدا باعث جلب عنایت خداوند نسبت به مردم چنگ زننده و ترس دشمنان از آنان و فزونی جمعیت و همسویی ایشان می گردد.
7- سفارش به جهاد با مال و جان و زبان در راه خدا و ترس از خدا بابت فروگذاردن آن، و جهاد از چیزهایی است که قبلا فضیلت آن را دانستی.
8- سفارش به پیوند و بخشش نسبت به یکدیگر، یعنی هر کدام نسبت به دیگری در راه خدا از کمک خود دریغ ندارد.
9- بر حذر داشتن از دوری و جدایی از یکدیگر و دلیل آن نیز روشن است.
10- نهی از ترک امر به معروف و نهی از منکر، که این خود به معنی دستور به انجام آنهاست. و به دلیل پی آمد بدآن، و فراهم آمدن زمینه تسلّط اشرار بر آنها، و قبول نشدن دعایشان، آنان را از ترک این دو فریضه برحذر داشته است. و دلیل فراهم آمدن چنین زمینه ای این است که اگر جامعه امر به معروف و نهی از منکر را ترک کند این امر باعث بروز منکر و کاستی معروف از طبیعت افراد بدکردار شده و زمینه تسلّط و غلبه آنان و زمامداری تبهکاران فراهم می آید. و این خود باعث فزونی بدی و بدکاران و کاستی شایستگان و سستی همّت آنها از تقاضای نزول رحمت پروردگار وسیله دعایشان می گردد و در نتیجه هر چه دعا می کنند مستجاب نمی شود.
