[hadith]و من وصیة له (علیه السلام) للحسن و الحسین (علیهما السلام) لما ضربَه ابنُ ملجم لعنه الله:
أُوصِیکُمَا بتَقْوَی اللَّهِ، وَ أَلَّا تَبْغِیَا الدُّنْیَا وَ إِنْ بَغَتْکُمَا، وَ لَا تَأْسَفَا عَلَی شَیْءٍ مِنْهَا زُوِیَ عَنْکُمَا، وَ قُولَا بالْحَقِّ، وَ اعْمَلَا لِلْأَجْرِ، وَ کُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْناً. أُوصِیکُمَا وَ جَمِیعَ وَلَدی وَ أَهْلِی وَ مَنْ بَلَغَهُ کِتَابی بتَقْوَی اللَّهِ، وَ نَظْمِ أَمْرِکُمْ، وَ صَلَاحِ ذَاتِ بَیْنِکُمْ، فَإِنِّی سَمِعْتُ جَدَّکُمَا (صلی الله علیه وآله) یَقُولُ: صَلَاحُ ذَاتِ الْبَیْنِ أَفْضَلُ مِنْ عَامَّةِ الصَّلَاةِ وَ الصِّیَامِ.[/hadith]
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی)، ج 20، ص: 129
المختار السادس و الاربعون و من وصیة له علیه السلام للحسن و الحسین علیهما السلام لما ضربه ابن ملجم لعنه اللّه:
أوصیکما بتقوی اللّه، و أن لا تبغیا الدّنیا و إن بغتکما، و لا تأسفا علی شیء منها زوی عنکما، و قولا بالحقّ، و اعملا للأجر، و کونا للظّالم خصما، و للمظلوم عونا. أوصیکما و جمیع ولدی و أهلی و من بلغه کتابی بتقوی اللّه، و نظم أمرکم، و صلاح ذات بینکم، فإنّی سمعت جدّکما -صلّی اللّه علیه و آله- یقول: صلاح ذات البین أفضل من عامّة الصّلاة و الصّیام.
اللغة:
(لا تبغیا): لا تطلبا، (زوی عنکما): قبض عنکما، (صلاح ذات البین): الصلح بینکم و ترک الخصومة و ذات ها هنا زائدة مقحمة.
المعنی:
هذه وصیّة عامّة لأهل بیته و غیرهم من المسلمین نظمها فی اثنتی عشرة مادّة و قدّم علیها وصیّة خاصّة لولدیه الحسن و الحسین علیهما السّلام فی ستّ موادّ تالیة:
1- ملازمة التقوی 2- ترک طلب الدنیا و إن أقبلت 3- ترک التأسّف علی فوت امور الدنیا مهما کانت 4- ملازمة القول بالحقّ 5- العمل للثواب و إدراک أجر الاخرة 6- الخصومة مع الظالم و عون المظلوم للدّفاع عنه.
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی)، ج 20، ص: 131
و أمّا وصایاه العامّة:
1- ملازمة التقوی 2- التزام النظم فی کلّ الامور، فانّ عدم رعایة النظم یوجب عدم الوصول إلی المارب و الحوائج. 3- إصلاح ذات البین و ترک الخصومة و النزاع و النفاق.
الترجمة:
چون ابن ملجم ملعون ضربت بر سر آن حضرت زد بحسن و حسین علیهما السّلام چنین وصیّت کرد:
من بشما وصیّت می کنم که پرهیزکار باشید و بدنبال دنیا نروید و گر چه دنیا بدنبال شما آید، بهر چه از دنیا که از دست شما بدر رفت افسوس مخورید، حق بگوئید، برای ثواب آخرت کار کنید، دشمن ظالم باشید و کمک کار مظلوم. من بشما و همه فرزندان و خاندانم و بهر کس این نامه من بدو رسد وصیّت می کنم که: تقوا پیشه سازید و کارهای خود را منظّم دارید و با هم خوب باشید و خوب رفتار کنید زیرا از جدّ شما صلّی اللّه علیه و آله شنیدم که می فرمود: صلح و صلاح میان مسلمانان بهتر است از همه گونه نماز و روزه.
