[hadith]فَإِنِّی أُوصِیکَ بتَقْوَی اللَّهِ أَیْ بُنَیَّ وَ لُزُومِ أَمْرِهِ وَ عِمَارَةِ قَلْبکَ بذکْرِهِ وَ الِاعْتِصَامِ بحَبْلِهِ، وَ أَیُّ سَبَبٍ أَوْثَقُ مِنْ سَبَبٍ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اللَّهِ إِنْ أَنْتَ أَخَذْتَ بهِ. أَحْیِ قَلْبَکَ بالْمَوْعِظَةِ وَ أَمِتْهُ بالزَّهَادَةِ وَ قَوِّهِ بالْیَقِینِ وَ نَوِّرْهُ بالْحِکْمَةِ وَ ذَلِّلْهُ بذکْرِ الْمَوْتِ وَ قَرِّرْهُ بالْفَنَاءِ وَ بَصِّرْهُ فَجَائِعَ الدُّنْیَا وَ حَذِّرْهُ صَوْلَةَ الدَّهْرِ وَ فُحْشَ تَقَلُّب اللَّیَالِی وَ الْأَیَّامِ وَ اعْرِضْ عَلَیْهِ أَخْبَارَ الْمَاضِینَ وَ ذَکِّرْهُ بمَا أَصَابَ مَنْ کَانَ قَبْلَکَ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ سرْ فِی دیَارِهِمْ وَ آثَارِهِمْ، فَانْظُرْ فِیمَا فَعَلُوا وَ عَمَّا انْتَقَلُوا وَ أَیْنَ حَلُّوا وَ نَزَلُوا، فَإِنَّکَ تَجِدُهُمْ قَد انْتَقَلُوا عَنِ الْأَحِبَّةِ وَ حَلُّوا دیارَ الْغُرْبَةِ وَ کَأَنَّکَ عَنْ قَلِیلٍ قَدْ صِرْتَ کَأَحَدهِمْ، فَأَصْلِحْ مَثْوَاکَ وَ لَا تَبعْ آخِرَتَکَ بدُنْیَاکَ.[/hadith]
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی)، ج 20، ص: 5
الفصل الثانی قوله علیه السّلام:
فإنّی أوصیک بتقوی اللَّه -أی بنیّ- و لزوم أمره، و عمارة قلبک بذکره، و الاعتصام بحبله، و أیّ سبب أوثق من سبب بینک و بین اللَّه إن أنت أخذت به؟! أحی قلبک بالموعظة، و أمته بالزّهادة، و قوّه بالیقین، و نوّره بالحکمة، و ذلّله بذکر الموت، و قرّره بالفناء، و بصّره فجائع الدّنیا، و حذّره صولة الدّهر، و فحش تقلّب اللّیالی و الأیّام، و اعرض علیه أخبار الماضین، و ذکّره بما أصاب من کان قبلک من الأوّلین، و سر فی دیارهم و آثارهم، فانظر فیما فعلوا و عمّا انتقلوا، و أین حلّوا و نزلوا، فإنّک تجدهم قد انتقلوا عن الأحبّة، و حلّوا دار الغربة، و کأنّک عن قلیل قد صرت کأحدهم فأصلح مثواک، و لا تبع آخرتک بدنیاک.
اللغة:
(المثوی): محلّ الاقامة.
المعنی:
قد لخص علیه السّلام فی هذا الفصل جوامع وصایاه فی أمور خمسة:
1- التوجّه إلی اللَّه تعالی برعایة تقواه، و لزوم أمره، و الاعتصام بحبله.
2- التوجّه إلی القلب بتحلیته بالفضائل، و إحیائه بالمواعظ، و تخلیته عن الرّذائل بالزّهد و ذکر الموت.
3- التوجّه إلی الخلق الغابر، و التدبّر فی أحوالهم و مال أمرهم. ...
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی)، ج 20، ص: 7
الترجمة:
براستی سفارشت میکنم که از خدا بپرهیز و بفرمانش بچسب و دلت را بیادش آباد کن و برشته وی در آویز، کدام وسیله محکمتر از آنست که میان تو و خدا باشد اگرش بدست گیری؟ دلت را با پند زنده دار و با زهدش بکش و با یقینش نیرو بخش و با حکمتش درخشان دار و بیاد مرگش زبون ساز و بفناء تن مقرّش کن و بنا گواریها دنیایش بینا نما و از پوزش روزگارش بر حذر دار و از بی باکی دیگر گونیهای زمانه، اخبار گذشته گان را بر او عرض کن، و آنچه بر سرشان آمده بیادش آر، در خانمان و آثار آنان بگرد و ببین از کجا آمدند؟ کجا رفتند؟ کجا خفتند؟ تا در یابی که از دوستان بریدند و بغربت رسیدند و توهم بزودی یکی از آنها شوی، آرامگاهت را درست کن و آخرتت را بدنیا مفروش.
