[hadith]قال (علیه السلام) لما عزم علی حرب الخوارج و قیل له إن القوم عبروا جسر النهروان:
مَصَارِعُهُمْ دُونَ النُّطْفَةِ، وَ اللَّهِ لَا یُفْلِتُ مِنْهُمْ عَشَرَةٌ وَ لَا یَهْلِکُ مِنْکُمْ عَشَرَةٌ.
[قال الشریف یعنی بالنطفة ماء النهر و هی أفصح کنایة عن الماء و إن کان کثیرا جمّاً و قد أشرنا إلی ذلک فیما تقدم عند مضی ما أشبهه].[/hadith]
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن میثم)، ج 2، صفحه 331-330
از سخنان امام (ع) است هنگامی که حضرت تصمیم جنگ با خوارج داشت به آن حضرت معروض داشتند که خوارج اینک از پل نهروان گذشته اند
سیّد رضی (ره) در بیان عبارت زیبای حضرت (که «نطفه» را کنایه از آب نهر بکار برده اند) فرموده: منظور امام (ع) از واژه «نطفه» آب نهر است، و این فصیح ترین کنایه است، هر چند آب نهر زیاد و فراوان باشد.
(شارح می گوید)، خلاصه داستان خوارج چنین است: هنگامی که حضرت به قصد تعقیب خوارج بیرون آمد یکی از یارانش به حضور رسید عرض کرد: بشارت باد شما را یا امیر المؤمنین زیرا بمجرّد خبر رسیدن شما به منطقه، آنها از رود عبور کرده رفتند. خداوند پیروزی را نصیبتان گرداند. حضرت فرمود: «خدا را در نظر بگیر تو خود دیدی که از نهر گذشتند» عرض کرد، آری خود دیدم. امام (ع) فرمود: «به خدا سوگند از رود نگذشته و نخواهند گذشت، قتل گاه آنها پیش از رود قرار دارد. سوگند به آن که دانه را شکافت و جنبندگان را زندگی بخشید جز سه نفر آنان به نهر نخواهند رسید، پیش از آن که به اردوگاه کنار رود برسند خداوند آنها را خواهد کشت افترا زنان زیان می برند.» پس از این فرموده حضرت گروه زیادی از یاران امام (ع) یکی بعد از دیگری آمدند، همان طور که گزارشگر اول گفته بود گزارش کردند حضرت حرکت کرده، بر اسب سوار شد و به سوی نهر براه افتاد تا به کنار رود رسید، و تمام خوارج را ملاحظه کرد که غلافهای شمشیر خود را شکسته، اسبهایشان را پی کرده، به نوعی خاص بر زانوهای خود نشسته، ذکر خاصّی را به صورت هماهنگ و با صدای بلند و غنادار می خوانند.
روایت شده است که جوانی از یاران حضرت، به هنگامی که امام از محلّ خوارج و قتل گاه آنان خبر داد با خود گفت، سوگند به خدا، در نزد آن حضرت موضع می گیرم، چنانچه دیدم از نهر گذشته اند، ناوک نیزه ام را در چشمش فرو خواهم کرد، آیا ادّعای غیب دانی می کند امّا بر خلاف وسوسه باطنی من آنها را دیدم که از نهر عبور نکرده اند. از اسب فرود آمدم و آنچه بر قلبم گذشته بود، با امام (ع) در میان گذاشته و از آن بزرگوار طلب آمرزش کردم. حضرت فرمود: خداست که تمام گناهان را می آمرزد از خدا طلب آمرزش کن. در باره این خبر غیبی که حضرت فرمود: خوارج از ده نفر کمتر نجات می یابند و از یاران من کمتر از ده نفر کشته می شوند روایت شده است که امام (ع) به ابو ایّوب انصاری که میمنه سپاه را داشت، فرمود، هنگامی که با خوارج روبرو شدیم بر آنها حمله ور شوید، به خدا سوگند، ده نفر از آنها نجات نخواهد یافت و از شما ده نفر هم کشته نمی شود. پس از قتل خوارج دریافتند که از آنها نه نفر فرار کرده اند و از یاران امام (ع) هشت نفر کشته شده اند این دو خبر از کرامات و معجزات آن بزرگوار بود. از فرموده های حضرت است هنگامی که خوارج کشته شدند به حضرت عرض کردند یا امیر المؤمنین تمام خوارج کشته شده اند.
