[hadith]و من خطبة له (علیه السلام) یذکر فیها آل محمد (صلی الله علیه وآله):
هُمْ عَیْشُ الْعِلْمِ وَ مَوْتُ الْجَهْلِ؛ یُخْبرُکُمْ حِلْمُهُمْ عَنْ عِلْمِهِمْ
،
وَ ظَاهِرُهُمْ عَنْ بَاطِنِهِمْ، وَ صَمْتُهُمْ عَنْ حِکَمِ [حُکْمِ] مَنْطِقِهِمْ؛ لَا یُخَالِفُونَ الْحَقَّ وَ لَا یَخْتَلِفُونَ فِیهِ، وَ هُمْ دَعَائِمُ الْإِسْلَامِ وَ وَلَائِجُ الِاعْتِصَامِ؛ بهِمْ عَادَ الْحَقُّ إِلَی نِصَابهِ وَ انْزَاحَ الْبَاطِلُ عَنْ مُقَامِهِ [مَقَامِهِ] وَ انْقَطَعَ لِسَانُهُ عَنْ مَنْبتِهِ؛ عَقَلُوا الدِّینَ عَقْلَ وِعَایَةٍ وَ رِعَایَةٍ، لَا عَقْلَ سَمَاعٍ وَ رِوَایَةٍ، فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ کَثِیرٌ وَ رُعَاتَهُ قَلِیلٌ.[/hadith]
جلوه تاریخ درشرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 5، ص403
از خطبه های آن حضرت علیه السلام که در آن آل محمد (صلی الله علیه وآله) را یاد فرموده است. «هم عیش العلم و موت الجهل یخبرکم حلمهم عن علمهم و ظاهرهم عن باطنهم و صمتهم عن حکم منطقهم لا یخالفون الحق و لا یختلفون علیه و هم دعائم الاسلام و ولائج الاعتصام، بهم عاد الحق الی نصابه و انزاح الباطل عن مقامه و انقطع لسانه عن منبته، عقلوا الدین عقل وعایة و رعایة لا عقل سماع و روایة، فان رواة العلم کثیر و رعاته قلیل». «ایشان مایه زندگی دانش و مرگ نادانی هستند. خردشان شما را از دانش آنان خبر می دهد و خاموشی ایشان از حکمت و راستی گفتارشان. در حق خلاف و بر آن اختلاف نمی کنند. آنان ارکان اسلامند و دژهای پناه بردن. به وجود ایشان حق به نصاب خویش بازگشت و باطل از جای خویش برکنده شده و زبانش از بن بریده شد تعقل کردند دین را تعقلی از روی دانایی و نگهداشت آن، نه تعقلی از راه شنیدن و روایت کردن، که روایت کنندگان علم بسیارند و رعایت کنندگانش اندکند».
[
در این خطبه هیچگونه بحث تاریخی مطرح نشده است، ولی تیمن و تبرک و عرض ادب به ساحت مقدس ایشان موجب آمد که تمام متن عربی و ترجمه فارسی آن را بیاورم به امید آنکه خداوند متعال، ابن ابی الحدید و خوانندگان ارجمند و این بنده گنهکار و پدر و مادر و همسر و فرزندان و افراد خاندانش را در زمره دوستداران و چاکران آل محمد صلوات الله علیهم اجمعین محشور فرماید.]
