[hadith]و من کلام له (علیه السلام) و قد سأله سائل عن أحادیث البدَع و عمّا فی أیدی الناس من اختلاف الخبر، فقال (علیه السلام):
إِنَّ فِی أَیْدی النَّاس حَقّاً وَ بَاطِلًا وَ صِدْقاً وَ کَذباً وَ نَاسخاً وَ مَنْسُوخاً وَ عَامّاً وَ خَاصّاً وَ مُحْکَماً وَ مُتَشَابهاً وَ حِفْظاً وَ [وَهَماً] وَهْماً؛ وَ [قَدْ] لَقَدْ کُذبَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) عَلَی عَهْدهِ حَتَّی قَامَ خَطِیباً فَقَالَ "مَنْ کَذَبَ عَلَیَّ مُتَعَمِّداً فَلْیَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ".[/hadith]
این خطبه هنگامی ایراد شد که شخصی در باره احادیث بدعت زا و روایات گوناگون که در نزد مردم رواج دارد، از حضرت پرسید، پس فرمود:
«ان فی ایدی الناس... حفظا و وهما»،
در این عبارات سخنانی را که از قول رسول اکرم برای مردم نقل می شود بر شمرده است، صدق و کذب از ویژگیهای خبر است ولی حقّ و باطل اعمّ از این دو است، زیرا شامل افعال نیز می شود، و ناسخ و منسوخ، عام و خاص و متشابه را نیز فرا می گیرد.
و امّا الحفظ، مقصود از کلمه «حفظا» چیزی است که از بیان رسول خدا بطور کامل حفظ شده باشد، «وهم» سخنی است که در آن غلط و اشتباه رخ داده باشد مثلا خیال کرده که عامّ است در صورتی که خاصّ می باشد یا ثابت بودن آن را تصور کرده در حالی که نسخ شده باشد، و جز اینها.
«و قد کذب علی رسول اللَّه (ص) علی عهده.... النّار»،
از جمله دروغهایی که بر پیامبر بسته اند این است که مردی عبای آن حضرت را به سرقت گرفت و نزد گروهی از مردم آمد و گفت: پیامبر عبایش را به عنوان نشانی به من داده است، که فلان زن را به من تزویج کنید، مردم گفتار او را نپذیرفتند، و بلافاصله کسی را برای تحقیق خدمت حضرت روانه کردند، در آن حال مرد دروغگو برخاست و آب نوشید، ماری او را گزید و در حال بمرد، پیامبر که جریان را شنید به علی (ع) فرمود: شمشیر را بگیر و برو، و چون او را یافتی و دست بر او پیدا کردی، وی را به آتش بسوزان، پس علی (ع)، به قصد یافتن او آمد و او را یافت و دستور سوزاندن وی را صادر فرمود.
این نمونه ای از دروغها بود که بر پیامبر بسته شده و در متن خطبه به آن اشاره فرموده است.
باید بدانی که دانشمندان در توضیح این مطلب که بر پیامبر (ص) ناگزیر دروغ می بندند دلیلی آورده و گفته اند: از پیامبر (ص) روایت شده که فرمود: «بزودی بر من دروغ می بندند» اگر این حدیث، راست و درست باشد ناگزیر باید بر پیامبر دروغ ببندند چون اگر دروغ نبندند گفتار پیامبر کذب خواهد شد و اگر این حدیث دروغ باشد محقّقا بر پیامبر دروغ بسته شده است (خود این حدیث دروغ آن را اثبات می کند).
