[hadith]و من خطبة له (علیه السلام) و فیها یَعِظ و یبیّن فضل القرآن و یَنهی عن البدعة:
عِظَة الناس:
انْتَفِعُوا ببَیَانِ اللَّهِ وَ اتَّعِظُوا بمَوَاعِظِ اللَّهِ وَ اقْبَلُوا نَصِیحَةَ اللَّهِ، فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ أَعْذَرَ إِلَیْکُمْ بالْجَلِیَّةِ وَ [أَخَذَ] اتَّخَذَ عَلَیْکُمُ الْحُجَّةَ، وَ بَیَّنَ لَکُمْ مَحَابَّهُ مِنَ الْأَعْمَالِ وَ مَکَارِهَهُ مِنْهَا، لِتَتَّبعُوا هَذهِ وَ تَجْتَنِبُوا هَذهِ؛ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) کَانَ یَقُولُ إِنَّ الْجَنَّةَ حُفَّتْ بالْمَکَارِهِ وَ إِنَّ النَّارَ حُفَّتْ بالشَّهَوَاتِ. وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ مَا مِنْ طَاعَةِ اللَّهِ شَیْءٌ إِلَّا یَأْتِی فِی کُرْهٍ، وَ مَا مِنْ مَعْصِیَةِ اللَّهِ شَیْءٌ إِلَّا یَأْتِی فِی شَهْوَةٍ، فَرَحِمَ اللَّهُ امْرَأً نَزَعَ عَنْ شَهْوَتِهِ وَ قَمَعَ هَوَی نَفْسهِ، فَإِنَّ هَذهِ النَّفْسَ أَبْعَدُ شَیْءٍ مَنْزعاً، وَ إِنَّهَا لَا تَزَالُ تَنْزعُ إِلَی مَعْصِیَةٍ فِی هَوًی.[/hadith]
«انتفعوا ببیان الله، و اتعظوا بمواعظ الله، و اقبلوا نصیحه الله …»:
امام (ع) به شنوندگان دستور می دهد که از آنچه خداوند در کتاب خود بیان فرموده، و بر زبان پیامبرش (ص) جاری گشته است استفاده کنند و اندرزهای الهی و راهنماییهای او را به منظور رسیدن به هدفی که برای آن آفریده شده اند بپذیرند و پند گیرند، این که در جملات مذکور لفظ جلاله «اللّه» تکرار و از آوردن ضمیر به جای نام، خودداری شده برای تعظیم و بزرگداشت اموری است که در باره آنها سفارش شده است.
پس از این به دلائل وجوب امتثال و فرمانبرداری از اوامر خداوند اشاره و یادآوری می کند که خداوند با بیان آیات روشن و هشدارهای آشکار عذر خود را در تنبیه و مجازات خطاکاران اعلام و با فرستادن پیامبران حجّت را بر بندگان تمام کرده، و در کتاب خود با ذکر اعمال شایسته ای که پسندیده اوست و کارهای ناروایی که مکروه اوست بندگان خویش را ارشاد فرموده که از آنچه محبوب اوست پیروی کنند و از هر چه پسندیده او نیست دوری ورزند.
سپس تذکّر می دهد که طاعت حقّ و امتثال اوامر او توأم با سختی و کراهت طبع است و حدیث نبوی (ص) را در این باره ذکر می کند، و چه نیکوست محتوای این خبر که در آن تنها از سختی طاعات نام برده نشده بلکه طبق آن، بهشت با سختیها قرین گشته، و در شداید و ناملایمات محجوب گردیده است تا برای به دست آوردن آن، شوق و رغبت انسانها بر انگیخته شود و در بر طرف ساختن حجاب مکروهات و تحمّل سختیها و ناگواریها کوشش به عمل آید، همچنین در این حدیث آمده که شهوات، دوزخ را احاطه کرده و هوسها گرد آتش را فرا گرفته است تا مردم از هوسها بپرهیزند و از شهوتهای نفسانی و هواهای شیطانی دوری جویند.
امام (ع) پس از آن که با ذکر حدیث نبوی (ص) و یاد آوری بهشت سختیهایی را که ملازم با طاعت است آسان می گرداند و با اشاره به دوزخ هوسها و خواستهایی را که دوری از آنها را لازم می داند تحقیر می کند، توضیح می دهد که هیچ طاعتی نیست مگر این که نفس انسان از آن کراهت دارد و گناهی نیست مگر این که طبع آدمی خواهان آن است، و راز این مطلب را پیش از این دانستی زیرا نفس انسان از نیروی شهوانی بیش از نیروی عقلانی پیروی می کند بویژه در مورد لذّات محسوسی که در دسترس اویند، لیکن عذاب خدا را به دنبال دارند.
سپس آن حضرت از خداوند می خواهد که رحمت کند کسی را که از شهوات و هوسهای خود دست بردارد، «نزع عن شهواته» یعنی: از افتادن در شهوات باز ایستد و نفس امّاره اش را سرکوب سازد، زیرا خواستهای آن از هر چیزی نسبت به خداوند دورتر، و سرکوب آن از هر چیز دیگر دشوارتر است. پس از این توضیح می دهد که کاری را که نفس بدان مشتاق و خواستار آن است گناه و نافرمانی پروردگار است.
