[hadith]إِنَّ الشَّیْطَانَ یُسَنِّی لَکُمْ طُرُقَهُ، وَ یُرِیدُ أَنْ یَحُلَّ دینَکُمْ عُقْدَةً عُقْدَةً، وَ یُعْطِیَکُمْ بالْجَمَاعَةِ الْفُرْقَةَ وَ بالْفُرْقَةِ الْفِتْنَةَ، فَاصْدفُوا عَنْ نَزَغَاتِهِ وَ نَفَثَاتِهِ، وَ اقْبَلُوا النَّصِیحَةَ مِمَّنْ أَهْدَاهَا إِلَیْکُمْ وَ اعْقِلُوهَا عَلَی أَنْفُسکُمْ.[/hadith]
پیام امام امیرالمؤمنین علیه السلام، ج5، ص: 224-221
از وسوسه های شیطان بر حذر باشید:
در پایان خطبه از آن جا که سرچشمه بسیاری از بدبختیها و مشکلاتی که نمونه های آن در کلام امام (علیه السلام) آمد، وسوسه های شیطان است. امام (علیه السلام) به همه یارانش هشدار می دهد، که مراقب توطئه های شیطان، و طرق نفوذ او باشند، و با چهار جمله، همه گفتنیها را بطور خلاصه بیان می کند :
می فرماید : «شیطان راههای انحرافی خویش را برای شما آسان جلوه می دهد» (تا گام در طریق او بگذارید) (إنَّ الشَّیْطَانَ یُسَنِّی(1) لَکُمْ طُرُقَهُ).
و از آن جا که از روش سیاست گام به گام، استفاده می کند «می خواهد (رشته های محکم) دین شما را گره گره بگشاید» (و اعتقادات و اعمال شما را یکی بعد از دیگری بر باد دهد) (وَیُرِیدُ أَنْ یَحُلَّ دینَکُمْ عُقْدَةً عُقْدَةً).
برنامه دیگر او این است که : «به جای اتحاد و هماهنگی ایجاد تفرقه کند» (وَیُعْطِیَکُمْ بالْجَمَاعَةِ الْفُرْقَةَ).
«و به وسیله تفرقه فتنه بر پا سازد !» (وَبالْفُرْقَةِ الْفِتْنَةَ).
آری نخستین برنامه شیطان این است که بیراهه های خطرناک را در نظر انسان، شاه راه مستقیم جلوه می دهد، و با روش تساهل و تسامح همگان را به طرق خود دعوت می کند، و طریق اطاعت الهی را مشکل و خشن و ناهموار جلوه گر می سازد هنگامی که انسان، در طریق او گام گذارد، در هر قدم او را به ترک قانونی از قانونهای الهی و ترک پیمانی، از پیمانهای مقدّس دینی، وادار می سازد، همان طور که قرآن مجید چهار بار روی این معنا تکیه کرده که « (وَلاَ تَتَّبعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ); از گامهای شیطان پیروی نکنید».
و در جای دیگر می فرماید : « (وَمَنْ یَتَّبعْ خُطُواتِ الشَّیْطانِ فَإنَّهُ یَأمُرُ بالْفَحْشاءِ وَالْمُنْکَرِ); و هر کس از گامهای شیطان پیروی کند (گمراه می شود) چرا که او به فحشا و منکر دعوت می کند»(2).
و هنگامی که انسان را نسبت به احکام الهی، بی تفاوت کرد و هوا وهوسها بر جامعه حاکم شد، با استفاده از تضادّهای منافع مادی، وتعصبهای جاهلی، مردم را به تفرقه دعوت می کند همان گونه که در قرآن مجید می خوانیم : « (إنَّما یُرِیْدُ الشَّیْطانُ اَنْ یُوْقِعَ بَیْنَکُمُ الْعَداوَةَ وَالْبَغْضاءَ فِی الْخَمْرِ وَالْمَیْسرِ); شیطان می خواهد در میان شما عداوت و دشمنی بواسطه شراب و قمار ایجاد کند»(3).
بدیهی است هنگامی که آتش اختلاف و نفاق، در جامعه روشن شود فتنه ها به دنبال آن آشکار می گردد. و فتنه ها دین و دنیای انسانها را تباه می سازد.
در ماجرای «صفین» دقیقاً همین برنامه های شیطانی اجرا شد، نخست شیطان به آنها القا کرد که پذیرش حکمیّت سهلترین راه برای رسیدن به صلح و آرامش است سپس آنها را به نافرمانی در برابر دستورات محکم امیرمؤمنان (علیه السلام) در زمینه جهاد دعوت نمود و به دنبال آن تفرقه و نفاق در آن لشکر عظیم افکند که نتیجه آن فتنه «عمروعاص» و فتنه خوارج بود.
سپس امام (علیه السلام) برای این که اصحاب و یارانش در این دام نیفتند می فرماید : «حال که چنین است از وسوسه ها و فریبهای او روی بگردانید و نصیحت را از کسی که به شما هدیه می کند پذیرا شوید، و آن را محکم در درون جان خویش نگهداری کنید» (فَاصْدفُوا(4) عَنْ نَزَغَاتِهِ(5) وَ نَفَثَاتِهِ(6)، وَاقْبَلُوا النَّصِیحَةَ مِمَّنْ أَهْدَاهَا اِلَیْکُمْ، وَاعْقِلوهَا(7) عَلَی أَنْفُسکُمْ).
در عصر و زمان ما نیز مطلب همین گونه است، نخست شیطان طرق انحرافی خودرا سهل و آسان نشان می دهد، و گروهها را به سوی خود می کشاند و بعد ارزش های اسلامی را یکی یکی از آنها می گیرد، سپس در میان آنها تفرقه می افکند و به دنبال تفرقه آتش فتنه های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی را روشن می کند.
پی نوشت:
-
«یسنّی» از ریشه «سناء» به معنی روشنایی است و هنگامی که به باب تفعیل برود به معنی سهل وآسان نمودن است.
-
بقره، آیات 168 و 208. انعام، آیه 142. نور، آیه 21.
-
مائده، 91.
-
«اِصْدفوا» از مادّه «صدف» (بر وزن عطف) به معنی اعراض کردن و منصرف شدن است.
-
«نزغات» جمع «نزغة» (بر وزن ضربه) به معنی فریب دادن است.
-
«نفثات» جمع «نفثة» در این جا به معنی وسوسه کردن است.
-
«اعقلوا» از مادّه «عقل» (بر وزن دغل) به معنی بستن پای شتر است، سپس به نگهداری هر چیزی اطلاق شده و عقل به معنی خرد نیز از همین ریشه است زیرا انسان را از کارهای خلاف باز می دارد.
