[hadith]8- و فی حدیثه (علیه السلام): کَالْیَاسرِ الْفَالِجِ یَنْتَظِرُ أَوَّلَ فَوْزَةٍ مِنْ قِدَاحِهِ.
[الیاسرون هم الذین یتضاربون بالقداح علی الجزور، و الفالج القاهر و الغالب، یقال فلج علیهم و فلجهم و قال الراجز: لما رأیت فالجا قد فلجا].[/hadith]
(8) و فی حدیثه علیه السّلام:
کالیاسر الفالج ینتظر أوّل فوزة من قداحه. الیاسرون: هم الّذین یتضاربون بالقداح علی الجزور، و الفالج: القاهر الغالب، یقال: قد فلج علیهم و فلجهم، قال الرّاجز:
لمّا رأیت فالجا قد فلجا. (80748- 80713)
اللغة:
(الیاسر) فاعل ج: أیسار: السّهل، الّذی یتولّی قسمة جزور المیسر، الیاسر ج: أیسار خلاف الیامن (القدح) ج: قداح: سهم المیسر- المنجد.
المعنی:
قال المعتزلی: أوّل الکلام أنّ المرأ المسلم ما لم یغش دنائة یخشع لها إذا ذکرت، و یغری به لئام النّاس کالیاسر الفالج ینتظر أول فوزة من قداحه، أو داعی اللَّه، فما عند اللَّه خیر و أبقی- إلی أن قال- و لیس یعنی بقوله: الفالج القامر الغالب کما فسّره الرّضی رحمه اللَّه، لأنّ الیاسر الغالب القامر لا ینتظر أوّل فوزة من قداحه، و کیف ینتظر و قد غلب، و أیّ حاجة له إلی الانتظار، و لکنه یعنی بالفالج
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی)، ج 21، ص: 342
المیمون النقیبة الّذی له عادة مطّردة أن یغلب و قلّ أن یکون مقهورا.
تشبیه [کالیاسر الفالج ...] أقول: مقصود الرّضی أنّه علیه السّلام شبّه المؤمن السالم بالمقامر الّذی یکون غالبا بحسب الواقع فینتظر فوزة قداحه، فالفالج بمعنی المستقبل فانتظاره لظهور فوزه الواقعی، و لیس المراد منه المقامر الّذی ظهر فوزه لیکون الفالج فی معنی الماضی و لم یکن للانتظار معنی، مع أنّ تفسیره الفالج بمیمون النقیبة خلاف اللغة، و لم یضبط اللغة هذا التفسیر للفظة یاسر، فمقصوده علیه السّلام أنّ المؤمن السالم الغیر الاثم یتربّص إحدی الحسنیین: إمّا الفوز بالسعادة الدنیویّة، أو ما عند اللَّه فی الاخرة و هو خیر و أبقی.
الترجمة:
فرمود: مسلمان تا بیک زشتکاری آلوده نشده که مایه سر شکست او و پایه گمراه کردن مردم پست است، مانند کسیست که در قمار برنده است و در انتظار برد خود است، و یا در انتظار دعوت إلهی است و آنچه نزد خدا است بهتر و پاینده تر است.
مرد مسلمان که بزهکار نیست مایه گمراهی و بدکار نیست
همچو برنده است ببازی خود منتظر فوز نهائی خود
یا که خدایش ببر خود برد بهتر و پاینده ترش آورد
