[hadith]7- و فی حدیثه (علیه السلام): أنَّهُ شَیَّعَ جَیْشاً [یُغْزیهِ] بغَزْیَةٍ، فَقَالَ اعْذبُوا [اعْزُبُوا] عَنِ النِّسَاءِ مَا اسْتَطَعْتُمْ.
[و معناه اصدفوا عن ذکر النساء و شغل [القلوب] القلب بهن و امتنعوا من المقاربة لهن لأن ذلک یفت فی عضد الحمیة و یقدح فی معاقد العزیمة و یکسر عن العدو و یلفت عن الإبعاد فی الغزو فکل من امتنع من شیء فقد [أعزب] عذب عنه و [العازب و العزوب] العاذب و العذوب الممتنع من الأکل و الشرب].[/hadith]
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی)، ج 21، ص: 340
(7) و فی حدیثه علیه السّلام:
أنّه شیّع جیشا یغزیه فقال: أعزبوا عن النّساء ما استطعتم. و معناه: أصدفوا عن ذکر النّساء و شغل القلب بهنّ، و امتنعوا من المقاربة لهنّ، لأنّ ذلک یفتّ فی عضد الحمیّة، و یقدح فی معاقد العزیمة و یکسر عن العدو، و یلفت عن الابعاد فی الغزو، و کلّ من امتنع عن شیء بی فقد أعزب عنه، و العازب و العزوب: الممتنع من الأکل و الشرب. (80712- 80646)
اللغة:
(اعزب): بعد، أعزبه: أبعده (لفت) لفتا: صرفه.
الاعراب:
اعزبوا: أمر من الثلاثی فهمزته وصل، أو من أعزبه باب الافعال فهمزته قطع- المنجد-. العدو: الحضر و أعدیت فرسی أی استحضرته- صحاح-.
المعنی:
قال المعتزلی: التفسیر صحیح لکن قوله: «من امتنع عن شیء فقد أعزب عنه» لیس بجیّد و الصحیح «فقد عزب عنه» ثلاثی.
أقول: قد عرفت أنّ اللغة ضبط أعزب لازما و متعدّیا، فالاعتراض و ما رتّب علیه ساقط من أصله.
و قد أمر علیه السّلام جیشه بالعزوبة و الاجتناب عن النساء و إن کان علی الوجه الحلال لأنّ المقاربة معهنّ یفتّ فی عضد الحمیة إذا کانت من العدوّ فتسلب قلب المجاهد بجمالها و تستهویه و تصرفه عن عزیمة الجهاد.
و الاستمتاع من النساء موجب الضّعف و فوت الوقت و یمنع عن العدو و الرّکض وراء العدوّ، و یصرف الجیش عن الابعاد فی الغزو و تعقیب العدوّ فی کلّ سهل و جبل و حصن و وغل.
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی)، ج 21، ص: 341
الترجمة:
قشونی را که به جهاد اعزام میکرد بدرقه کرد و به آنها چنین سفارش داد: تا می توانید خود را از زنان بدور دارید.
سید رضی گوید: مقصود اینست که نام آنها را بزبان نیاورید و دل بدانها ندهید و از نزدیکی با آنها دوری کنید، زیرا این خود مایه سستی غیرت و شکست عزیمت و واماندن از دویدن دنبال دشمن و منصرف شدن از دنبال کردن أمر جهاد است. چه خوش سروده است:
عاشقی مرد سپاهی کجا دادن دل دست ملاهی کجا
قلب سپاه است چه مأوای من قلب فلان زن نشود جای من
