[hadith]7- و فی حدیثه (علیه السلام): أنَّهُ شَیَّعَ جَیْشاً [یُغْزیهِ] بغَزْیَةٍ، فَقَالَ اعْذبُوا [اعْزُبُوا] عَنِ النِّسَاءِ مَا اسْتَطَعْتُمْ.
[و معناه اصدفوا عن ذکر النساء و شغل [القلوب] القلب بهن و امتنعوا من المقاربة لهن لأن ذلک یفت فی عضد الحمیة و یقدح فی معاقد العزیمة و یکسر عن العدو و یلفت عن الإبعاد فی الغزو فکل من امتنع من شیء فقد [أعزب] عذب عنه و [العازب و العزوب] العاذب و العذوب الممتنع من الأکل و الشرب].[/hadith]
به هنگام مقابله با دشمن از زنان دوری کنید:
امام علیه السلام هنگامی که سپاهی را برای فرستادن به میدان نبرد بدرقه می کرد فرمود: «تا آنجا که می توانید از زنان دوری جویید»؛ (أَنَّهُ شَیَّعَ جِیْشاً بغَزْیَةٍ فَقالَ: اِعْذبوا عَنِ النِّسَاءِ مَا اسْتَطَعْتُمْ).
مرحوم سیّد رضی در شرح این عبارت بر جمله «اعْذبوا» به عنوان تعبیری فصیح و جالب تکیه کرده می گوید: معنای این سخن آن است که از یاد زنان و دلمشغولی به آنها به هنگام جنگ صرف نظر کنید و از نزدیکی با آنان امتناع ورزید، چراکه این کار، بازوان حمیّت را سست و در تصمیم خلل ایجاد می کند وازحرکت سریع وکوشش درجنگ بازمی دارد و (به طور کلی) هرکس از چیزی امتناع ورزد درباره او گفته می شود «اعْذَبَ عَنْهُ»، و «العاذب» و «الْعَذوب» به کسی گفته می شود که از خوردن و آشامیدن امتناع ورزد»؛ (وَمَعْناهُ: اصْدفُوا عَنْ ذکْرِ النِّساءِ وَشُغْلِ الْقَلْب ِبهِنَّ، وَامْتَنَعُواعَنِ الْمُقارَبَةِ لَهُنَّ، لاَِنَّ ذلِکَ یَفُتُّ فی عَضُد الْحَمِیَّةِ، وَیَقْدَحُ فی مَعاقِد الْعَزیمَةِ وَ یَکْسرُ عَنِ الْعَدُوِّ وَیَلْفِتُ عَنِ الاْبْعاد فِی الْغَزْوِ، وَکُلُّ مَنِ امْتَنَعَ مِنْ شَیْءٍ فَقَدْ أعْذَبَ عَنْهُ وَالْعاذبُ وَالْعَذُوبُ: الْمُمْتَنِعُ مِنَ الاَْکْلِ وَالشُّرْب).
در بعضی از نسخ به جای «اعْذبُوا» «اعْزبُوا» آمده که به معنای دوری کردن است و هر دو واژه، قریب المعنی هستند. شک نیست که انسان در صورتی در کار خود ـ مخصوصاً در میدان نبرد ـ پیشرفت می کند که تمام فکرش متوجه آن کار باشد؛ اما اگر فکر خود را به دو یا چند کار تقسیم کند، به همان نسبت توفیقش کمتر می شود به خصوص اگر فکر خود را به زنان مشغول دارد که او را در حال و هوای دیگری قرار می دهد و از تصمیم و اراده و قدرت و قوت او می کاهد. به ویژه اگر زنان، همراه لشکر به میدان نبرد بیایند؛ نبردی که مدتی به طول می انجامد و لشکر با آنها مقاربت کنند. به یقین از توان آنها می کاهد، زیرا بدیهی است که مقاربت منتهی به خروج ماده نطفه، بدن را سست می سازد و کثرت آن از طول عمر می کاهد. به همین دلیل امام علیه السلام از پرداختن به فکر زنها یا مقاربت با آنان، لشکریانش را بر حذر می دارد.
البته تعبیر به «مَا اسْتَطَعْتُمْ» دلیل بر این است که در موارد ضرورت و نیاز شدید، این نهی ارشادی استثنا شده است.
قابل توجه اینکه در تاریخ اسلام می خوانیم مشرکان به عکس این دستور، در بعضی از میدانهای جنگ زنانشان را با خود می آوردند و ترانه برای آنها می خواندند و به آنها قول می دادند اگر پیروز شوند با آنها همبستر گردند ویکی از عوامل سستی آنها در جنگ همین بود. در جنگهای معاصر نیز در ماجرای جنگ ویتنام آمده است که آمریکایی ها پیوسته گروهی از زنان هرجایی را از آمریکا با هواپیما برای سرگرمی لشکریان خود به ویتنام می فرستادند و سرانجام شکست مفتضحانه ای دامان آنها را گرفت.
بعضی از شارحان نهج البلاغه این احتمال را داده اند که منظور امام علیه السلام این است که مزاحمتی برای زنها تا می توانید ایجاد نکنید، زیرا رساندن آزار به غیر جنگجویان در اسلام ممنوع است. البته این احتمال برخلاف ظاهر کلام امام علیه السلام است و ظاهر کلام همان است که مرحوم سیّد رضی از آن استنباط کرده و غالب شارحان نیز همان را دنبال کرده اند. از جمله اموری که ضعف این احتمال را تأیید می کند چیزی است که در کتاب نهایه ابن اثیر درباره معنای «اعْذبُوا» آمده و کلام امام علیه السلام را چنین معنی می کند : «إِمْنَعُوا عَنْ ذکْرِ النِّسَاءِ أَنْفُسَکُمْ وَشُغْلِ الْقَلْب بهِنَّ، فَإِنَّ ذَلِکَ یَکْسرُکُمْ عَنِ الْغَزْو».
