[hadith]وَ سُئِلَ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ الرَّسُولِ (صلی الله علیه وآله) "غَیِّرُوا الشَّیْبَ وَ لَا تَشَبَّهُوا بالْیَهُود"؟
فَقَالَ (علیه السلام): إِنَّمَا قَالَ ذَلِکَ وَ الدِّینُ قُلٌّ، فَأَمَّا الْآنَ وَ قَد اتَّسَعَ نِطَاقُهُ وَ ضَرَبَ بجِرَانِهِ؛ فَامْرُؤٌ وَ مَا اخْتَارَ.[/hadith]
السادسة عشرة من حکمه علیه السّلام:
(16) و سئل علیه السّلام- عن قول الرّسول صلّی اللَّه علیه و آله: غیّروا الشّیب و لا تشبّهوا بالیهود- فقال علیه السّلام: إنّما قال صلّی اللَّه علیه و آله ذلک و الدّین قلّ، فأمّا الان و قد اتّسع نطاقه، و ضرب بجرانه، فامرؤ و ما اختار. (73474- 73440)
اللغة:
(الشیب) بیاض الشعر، (القلّ) و القلّة مثل الذّل و الذلّة- صحاح.
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی)، ج 21، ص: 33
(النطاق) شقّة تلبسها المرأة و تشدّ وسطها ثمّ ترسل الأعلی علی الأسفل إلی الرکبة و الأسفل ینجرّ إلی الأرض و (جران) البعیر مقدم عنقه من مذبحه إلی منحره- صحاح.
الاعراب:
الشیب مفعول، و لا تشبّهوا أمر من التشبّه من باب التفعّل، و الدین قلّ جملة مبتداء و خبر فی محلّ الحال، و الان ظرف متعلّق باختار، و جملة و قد اتّسع نطاقه، فی محلّ الحال من الدین، امرؤ، مبتداء نکرة لعمومه أی کلّ امرء و لفظة ما، موصولة اختار جملة الصّلة و العائد محذوف و هی عطف علی امرء، و الخبر محذوف و هو مقرونان أو ما یرادفه کقولهم: کلّ امرء و ضیعته.
المعنی:
أمره صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم بتغییر الشیب بالسّواد أو الحناء، ظاهره الوجوب لحکمة ذکره علیه السّلام فقوله: فامرؤ و ما اختار، إعلام لنسخه فانه قد ینسخ السّنة کما ینسخ القرآن، و الظاهر أنه علی وجه الاستحباب فقوله: فامرء و ما اختار، ترخیص لترکه فانّ الاستحباب مرکب من الأمر و ترخیص الترک و لا ینافی بقاء الحکم الاستحبابی زوال الحکمة التشریعیّة کما فی وجوب أو استحباب غسل الجمعة المشرّعة لازالة عفونة الابط من الأعراب، و یشمل البریئون منها، فقول ابن میثم فی الشرح: إنّه علیه السّلام جعله من المباح، مورد تأمّل فانّ الأخبار الواردة فی فضل الخضاب و استحبابه مطلقا غیر قابلة للردّ و الانکار.
الترجمة:
از آن حضرت مقصود از قول رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله را پرسیدند که فرموده «سپیدی موی پیری را بگردانید و خود را مانند یهود نسازید» فرمود: پیغمبر این دستور را فرمود در حالی که مسلمانان اندک و انگشت شمار بودند ولی اکنون که دائره اسلام وسعت یافته و دین پابرجا شده است هر کسی اختیار خود را دارد.
