[hadith]فَاتَّقِ اللَّهَ وَ ارْدُدْ إِلَی هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ أَمْوَالَهُمْ، فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ ثُمَّ أَمْکَنَنِی اللَّهُ مِنْکَ لَأُعْذرَنَّ إِلَی اللَّهِ فِیکَ وَ لَأَضْرِبَنَّکَ بسَیْفِی الَّذی مَا ضَرَبْتُ بهِ أَحَداً إِلَّا دَخَلَ النَّارَ؛ وَ وَ اللَّهِ لَوْ أَنَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ فَعَلَا مِثْلَ الَّذی فَعَلْتَ مَا کَانَتْ لَهُمَا عِنْدی هَوَادَةٌ وَ لَا ظَفِرَا مِنِّی بإِرَادَةٍ حَتَّی آخُذَ الْحَقَّ مِنْهُمَا وَ أُزیحَ الْبَاطِلَ عَنْ مَظْلَمَتِهِمَا. وَ أُقْسمُ باللَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ مَا یَسُرُّنِی أَنَّ مَا أَخَذْتَهُ مِنْ أَمْوَالِهِمْ حَلَالٌ لِی أَتْرُکُهُ مِیرَاثاً لِمَنْ بَعْدی. فَضَحِّ رُوَیْداً، فَکَأَنَّکَ قَدْ بَلَغْتَ الْمَدَی وَ دُفِنْتَ تَحْتَ الثَّرَی وَ عُرِضَتْ عَلَیْکَ أَعْمَالُکَ بالْمَحَلِّ الَّذی یُنَادی الظَّالِمُ فِیهِ بالْحَسْرَةِ وَ یَتَمَنَّی الْمُضَیِّعُ فِیهِ الرَّجْعَةَ، "وَ لاتَ حِینَ مَناصٍ".[/hadith]
فاتّق اللّه و أردد إلی هؤلاء القوم أموالهم، فإنّک إن لم تفعل ثمّ أمکننی اللّه لأعذرنّ إلی اللّه فیک، و لأضربنّک بسیفی الّذی ما ضربت به أحدا إلّا دخل النّار! و اللّه لو أنّ الحسن و الحسین فعلا مثل الّذی فعلت ما کانت لهما عندی هوادة، و لا ظفرا منّی بإرادة، حتّی آخذ الحقّ منهما، و أزیل الباطل عن مظلمتهما، و أقسم باللّه ربّ العالمین: ما یسرّنی أنّ ما أخذته من أموالهم حلال لی أترکه میراثا لمن بعدی، فضحّ رویدا فکأنّک قد بلغت المدی، و دفنت تحت الثّری، و عرضت علیک أعمالک بالمحلّ الّذی ینادی الظّالم فیه بالحسرة، و یتمنّی المضیّع فیه الرّجعة، و لات حین مناص. (64200- 63877)
اللغة:
(نقاش الحساب): مناقشته، (و الهوادة): المصالحة و المصانعة (فضحّ رویدا) أمر بالأناة و السکون، و أصلها الرّجل یطعم إبله ضحی و یسیرها مسرعا لیسیر فلا یشبعها: فیقال له: ضحّ رویدا، (المناص): المهرب و المخلص و (النّوص): الهرب و التخلّص.
الاعراب:
أن ما أخذت: مؤوّل بالمصدر أی المأخوذ من أموالهم و فاعل لقوله «یسرّنی» و حلال بدل منه، رویدا نائب للمفعول المطلق و صفة لمحذوف أی ضحی رویدا، حین مناص اسم لا و خبرها محذوف.
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی)، ج 20، ص: 78
الترجمة:
از خدا بپرهیز أموال اینان را بدانها باز گردان، زیرا اگر این کار را نکنی، و مال مردم را به آنها باز پس ندهی و سپس خداوند مرا بر تو مسلّط کند و بچنگ من افتی من نزد خداوند در عقوبت تو معذورم و هر آینه تو را از دم تیغ خود بگزرانم، همان شمشیری که بکسی نزدم مگر آنکه بدوزخ رفت. بخدا سوگند اگر حسن و حسینم بمانند کاری که تو کردی بکنند برای آنها در نزد من هیچ مسامحه و سازشی نیست و بجلب اراده من بسود خود پیروز نخواهند شد تا آنکه حق را از آنها بستانم و زنگ باطل را از ستمی که کردند بزدایم، من بخداوند پروردگار جهانیان سوگند می خورم: که خوش نداشتم آنچه را تو بر گرفتی و بردی از أموال مردم برایم از راه حلال میسر باشد و آنها را برای کسانم پس از خود بارث بگذارم. آرام بران و بیندیش گویا تو باخر عمر خود رسیدی، و زیر خاک تیره بگور اندر شدی و کردارت برخت کشیده شده، در همان جا که ستمکار فریاد افسوس بر آورد، و بنده ضایع روزگار و بدکردار آرزوی برگشت بدنیا دارد، و راه چاره ای وجود ندارد.
