[hadith]یَا بُنَیَّ إِنِّی قَدْ أَنْبَأْتُکَ عَنِ الدُّنْیَا وَ حَالِهَا وَ زَوَالِهَا وَ انْتِقَالِهَا وَ أَنْبَأْتُکَ عَنِ الْآخِرَةِ وَ مَا أُعِدَّ لِأَهْلِهَا فِیهَا، وَ ضَرَبْتُ لَکَ فِیهِمَا الْأَمْثَالَ لِتَعْتَبرَ بهَا وَ تَحْذُوَ عَلَیْهَا. إِنَّمَا مَثَلُ مَنْ خَبَرَ الدُّنْیَا کَمَثَلِ قَوْمٍ سَفْرٍ نَبَا بهِمْ مَنْزلٌ جَدیبٌ، فَأَمُّوا مَنْزلًا خَصِیباً وَ جَنَاباً مَرِیعاً، فَاحْتَمَلُوا وَعْثَاءَ الطَّرِیقِ وَ فِرَاقَ الصَّدیقِ وَ خُشُونَةَ السَّفَرِ وَ جُشُوبَةَ المَطْعَمِ لِیَأْتُوا سَعَةَ دَارِهِمْ وَ مَنْزلَ قَرَارِهِمْ، فَلَیْسَ یَجِدُونَ لِشَیْءٍ مِنْ ذَلِکَ أَلَماً وَ لَا یَرَوْنَ نَفَقَةً فِیهِ مَغْرَماً، وَ لَا شَیْءَ أَحَبُّ إِلَیْهِمْ مِمَّا قَرَّبَهُمْ مِنْ مَنْزلِهِمْ وَ أَدْنَاهُمْ [إِلَی] مِنْ مَحَلَّتِهِمْ. وَ مَثَلُ مَنِ اغْتَرَّ بهَا کَمَثَلِ قَوْمٍ کَانُوا بمَنْزلٍ خَصِیبٍ، فَنَبَا بهِمْ إِلَی مَنْزلٍ جَدیبٍ، فَلَیْسَ شَیْءٌ أَکْرَهَ إِلَیْهِمْ وَ لَا أَفْظَعَ عِنْدَهُمْ مِنْ مُفَارَقَةِ مَا کَانُوا فِیهِ إِلَی مَا یَهْجُمُونَ عَلَیْهِ وَ یَصِیرُونَ إِلَیْه.[/hadith]
یا بنیّ، إنّی قد أنبأتک عن الدّنیا و حالها، و زوالها و انتقالها و أنبأتک عن الاخرة و ما أعدّ لأهلها فیها، و ضربت لک فیهما الأمثال لتعتبر بها، و تحذو علیها! إنّما مثل من خبر الدّنیا کمثل قوم سفر نبا بهم منزل جدیب فأمّوا منزلا خصیبا، و جنابا مریعا فاحتملوا وعثاء الطّریق، و فراق الصّدیق، و خشونة السّفر، و جشوبة المطعم، لیأتوا سعة دارهم، و منزل قرارهم، فلیس یجدون لشیء من ذلک ألما، و لا یرون نفقة فیه مغرما، و لا شیء أحبّ إلیهم ممّا قرّبهم من منزلهم، و أدناهم من محلّهم، و مثل من اغترّ بها کمثل قوم کانوا بمنزل خصیب فنبا بهم إلی منزل جدیب، فلیس شیء أکره إلیهم و لا أفظع عندهم من مفارقة ما کانوا فیه إلی ما یهجمون علیه، و یصیرون إلیه.
اللغة:
حذا (علیه): اقتدی به: (قوم سفر): بالتسکین ای مسافرون، (أمّوا): قصدوا (الجدیب): ضدّ الخصیب (الجناب المریع): ذو الکلاء و العشب (وعثاء الطریق) مشقتها.
المعنی:
ثمّ انتقل علیه السلام بعد تنویر الفکر بنور التوحید إلی بیان زوال الدّنیا و ضرب المثل للفریقین من أهل السّعادة و الشّقاوة و کفی به واعظا.
منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی)، ج 20، ص: 17
الترجمة:
پسر جانم منت از دنیا و حالش آگاه ساختم و هم از زوال و انتقالش، و از آخرت و آنچه برای اهلش آماده شده آگاه کردم و مثلها آوردم تا پند گیری و بروش آنها کار کنی، همانا مثل کسی که دنیا را بررسی کرده است اهلش مانند مردمی مسافرند که در منزل قحط و سختی گرفتارند و قصد دارند بمنزل پر نعمت و آستان با برکتی بروند و سختی راه و دوری از دوست و رنج سفر و خوراک ناهموار را بر خود هموار کردند تا بخانه وسیع و قرارگاه خود رسند از رنجهای چنین سفری دردی نگشند و هزینه آنرا زیانی ندانند و چیزی محبوبتر از آن نیست که آنانرا بمنزل موعودشان نزدیک سازد و بقرارگاهشان بکشاند، و مثل آنانکه فریب دنیا خورده اند و دل بدان بسته اند مثل مردمی است که در منزل پر نعمت باشند و خواهند بمنزل قحطی و سختی سفر کنند و چیزی نزد آنها بدخواه تر و دشوارتر از آن نیست که از آنچه دارند جدا شوند و بدان آینده بد و سخت برسند.
