[hadith]وَ دَعِ الْقَوْلَ فِیمَا لَا تَعْرِفُ وَ الْخِطَابَ فِیمَا لَمْ تُکَلَّفْ، وَ أَمْسکْ عَنْ طَرِیقٍ إِذَا خِفْتَ ضَلَالَتَهُ، فَإِنَّ الْکَفَّ عِنْدَ حَیْرَةِ الضَّلَالِ خَیْرٌ مِنْ رُکُوب الْأَهْوَالِ، وَأْمُرْ بالْمَعْرُوفِ تَکُنْ مِنْ أَهْلِهِ وَ أَنْکِرِ الْمُنْکَرَ بیَدکَ وَ لِسَانِکَ وَ بَایِنْ مَنْ فَعَلَهُ بجُهْدکَ، وَ جَاهِدْ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادهِ وَ لَا تَأْخُذْکَ فِی اللَّهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ، وَ خُضِ الْغَمَرَاتِ لِلْحَقِّ حَیْثُ کَانَ، وَ تَفَقَّهْ فِی الدِّینِ، وَ عَوِّدْ نَفْسَکَ التَّصَبُّرَ عَلَی الْمَکْرُوهِ وَ نِعْمَ الْخُلُقُ التَّصَبُرُ فِی الْحَقِّ، وَ أَلْجِئْ نَفْسَکَ فِی الْأُمُورِ کُلِّهَا إِلَی إِلَهِکَ فَإِنَّکَ تُلْجِئُهَا إِلَی کَهْفٍ حَرِیزٍ وَ مَانِعٍ عَزیزٍ، وَ أَخْلِصْ فِی الْمَسْأَلَةِ لِرَبِّکَ فَإِنَّ بیَدهِ الْعَطَاءَ وَ الْحِرْمَانَ وَ أَکْثِرِ الِاسْتِخَارَةَ، وَ تَفَهَّمْ وَصِیَّتِی وَ لَا تَذْهَبَنَّ عَنْهَا صَفْحاً، فَإِنَّ خَیْرَ الْقَوْلِ مَا نَفَعَ، وَ اعْلَمْ أَنَّهُ لَا خَیْرَ فِی عِلْمٍ لَا یَنْفَعُ وَ لَا یُنْتَفَعُ بعِلْمٍ لَا یَحِقُّ تَعَلُّمُهُ.[/hadith]

منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئی)، ج 20، ص: 6

و دع القول فیما لا تعرف، و الخطاب فیما لم تکلّف، و أمسک عن طریق إذا خفت ضلالته، فإنّ الکفّ عند حیرة الضّلالة خیر من رکوب الأهوال و أمر بالمعروف تکن من أهله، و أنکر المنکر بیدک و لسانک و باین من فعله بجهدک، و جاهد فی اللَّه حقّ جهاده، و لا تأخذک فی اللَّه لومة لائم، و خض الغمرات للحقّ حیث کان، و تفقّه فی الدّین، و عوّد نفسک التّصبّر علی المکروه، و نعم الخلق التّصبّر و ألجیء نفسک فی الأمور کلّها إلی إلهک فإنّک تلجئها إلی کهف حریز، و مانع عزیز، و أخلص فی المسألة لربّک فإنّ بیده العطاء و الحرمان، و أکثر الإستخارة، و تفهّم وصیّتی، و لا تذهبنّ عنها صفحا، فإنّ خیر القول ما نفع، و اعلم أنّه لا خیر فی علم لا ینفع و لا ینتفع بعلم لا یحقّ تعلّمه. (60439- 60185)

اللغة:

کنایه (الغمرات): جمع الغمرة و هی اللّجة فی البحر و کنایة عن الشدّائد.

المعنی:

4- التوجّه إلی طریقه فی الحیات و سیره فی صراط السّعادة بالحذر عن الارتباک فیما لا یعلم.

5- التوجّه إلی الاجتماع بنشر الخیر و المعروف، و دفع الشرّ و المنکر بالید و اللّسان، و الجهاد للحقّ بملازمة الصبر و الالتجاء إلی الرّب بالاخلاص فی مسألته و الاستخارة من حضرته.

الترجمة:

آنچه را ندانی مگو و در آنچه را نبایستت ملای، از راهی که ندانی مرو، زیرا توقف هنگام گمراهی به است از دچاری بپرتگاه جانگاه. بکارهای خیر وادار تا اهل خیر باشی، و با دست و زبانت از زشتیها جلوگیری کن و تا توانی از زشتکار بدور باش، در راه خدا تلاش و مبارزه کن و در راه خدا از سرزنش کسی نهراس، و برای حقّ هر جا باشد خود را در لجّه ها افکن و مسائل دین را بیاموز، خود را ببردباری ناخواه دل وادار و چه خوب روشی است بردباری، و خود را در همه کارها بپناه خدا بسپار که بدژ محکمی و مقام منیعی سپردی، از درگاه پروردگارت باخلاص در خواست کن که عطاء و حرمان بدست او است، پر استخاره کن و سفارش مرا بفهم و از ان رو مگردان، راستی که بهترین سخن آنست که سود بخشد و بدانکه در دانش بی سود خیری نیست و علمی که نباید آموخت سودی ندهد.