[hadith]ظنّ خاطئ‏:

حَتَّی یَظُنَّ الظَّانُّ أَنَّ الدُّنْیَا مَعْقُولَةٌ عَلَی بَنِی أُمَیَّةَ، تَمْنَحُهُمْ دَرَّهَا وَ تُورِدُهُمْ صَفْوَهَا وَ لَا یُرْفَعُ عَنْ هَذهِ الْأُمَّةِ سَوْطُهَا وَ لَا سَیْفُهَا، وَ کَذَبَ الظَّانُّ لِذَلِکَ، بَلْ هِیَ مَجَّةٌ مِنْ لَذیذ الْعَیْش یَتَطَعَّمُونَهَا بُرْهَةً ثُمَّ یَلْفِظُونَهَا جُمْلَةً.[/hadith]

ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن میثم)، ج 2، صفحه 641-640

در این فصل از سخنان خود امام (ع) حال بنی امیه و طول زمانی که حکومت می کنند و مشکلاتی که از ناحیه حکومت آنها بر سر مردم می آید به تصویر کشیده و با جمله: «یظن الظان» نهایت رنج و زحمت جامعه را در طول فرمانروایی آنها متذکر می شود. 

در عبارت فوق «حتی یظن الظان...» امام (ع) برای دنیا اوصافی را به شرح زیر بیان می کند:

1-  دنیا «معقولة» است. دنیا را در دست بنی امیّه به شتری تشبیه کرده است. چنان که زانوی شتر را بسته و او را حبس می کنند. بنی امیّه دنیا را به نفع خود عقال و حبس کرده و منافع آن را می برند. 

2-  شیر دنیا برای بنی امیّه است. دنیا را به ناقه شیر دهی تشبیه کرده است، همچنان که منافع شتر را صاحب شتر و شیر آن را شیردوش استفاده می کند بنی امیّه ناقه دنیا را بخود اختصاص داده و منافع آن را می برند. 

3-  دنیا منافع صاف و خالصش را تقدیم بنی امیه می کند. این که دنیا نفع خالص و بی غش خود را به بنی امیّه ارزانی می دارد نسبت مجازی است (زیرا دنیا عاقل نیست تا نفع خود را به کسی اختصاص دهد). 

در عبارت دیگر امام (ع) که فرمود: «دنیا تازیانه و شمشیرش را از مردم بر نمی دارد» نیز نسبت مجازی است و کنایه از شکنجه و قتلی است که بنی امیّه در دوران حکومت خود بر مردم روا می دارند. لفظ سبب را به جای مسبّب به کار برده اند، اعمال خشونت بار بنی امیّه به زمان آنها نسبت داده شده است (کنایه در ادای مقصود از تصریح گویاتر است.)

(پس از بیان ظلم و تعدّی بنی امیّه) امام (ع) گمان کسی که پندارش بر ادامه و استمرار حکومت بنی امیّه باشد، تکذیب کرده، دوران فرمانروایی آنها، و لذّت بردن از حکومتشان را ناچیز شمرده، و کلمه «مجّة» را برای بیان این تحقیر استعاره آورده است، و به کنایه می فرماید: دوران خوش گذرانی آنها به کوتاهی نوشیدن یک جرعه آب است که هنوز تمام آن از گلو فرو نرفته است. دوران فرمانروایی بنی امیّه پایان می یابد و تمام آبی را که برای فرو بردن بدهان برده بودند ناگزیر، بیرون می ریزند. 

سپس امام (ع) برای تأکید بر زوال حکومت بنی امیه می فرماید: «تمام آنچه بدهان برده بودند بیرون افکنند» کنایه از این است که فرمانروایی آنها بزوال کامل می انجامد. کوتاهی دوران فرمانروایی بنی امیه را بطور استعاره به لقمه ای از غذا تشبیه کرده است، که هنوز طعم آن را نچشیده است از دستشان خارج می شود.