[hadith]وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ أَرْسَلَهُ بالدِّینِ الْمَشْهُورِ وَ الْعَلَمِ الْمَأْثُورِ وَ الْکِتَاب الْمَسْطُورِ وَ النُّورِ السَّاطِعِ وَ الضِّیَاءِ اللَّامِعِ وَ الْأَمْرِ الصَّادعِ، إِزَاحَةً لِلشُّبُهَاتِ وَ احْتِجَاجاً بالْبَیِّنَاتِ وَ تَحْذیراً بالْآیَاتِ وَ تَخْوِیفاً بالْمَثُلَاتِ.[/hadith]
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن میثم)، ج 1، صفحه 479-481
- فرموده است: «و اشهد انّ محمّداً عبده و رسوله»،
رسول خدا فرموده است کسی که به یگانگی خدا شهادت دهد و شهادت دهد که محمد (ص) رسول و فرستاده اوست و زبانش به آنها گویا و قلبش بدانها مطمئن گردد، آتش جهنم بر او حرام می شود.
دلیل همراه شدن شهادت به رسالت پیامبر با کلمه توحید این است که هدف از شریعت اخلاص در توحید است و این اخلاص جز به پیمودن همه مراتب آن حاصل نمی شود و سلوک در مراتب اخلاص جز به شناخت چگونگی سلوک میسّر نمی شود و چنان که می دانیم هدف از فرستادن پیامبران و وضع شرایع آموختن کیفیّت سلوک در درجات اخلاص است. بنا بر این گواهی و اقرار به صدق تبلیغ کننده رسالت و روشن کننده راه اخلاص، بعد از کلمه اخلاص برترین کلمه است زیرا شهادت بر رسالت پیامبر به منزله بابی است برای ورود به توحید، و به همین دلیل مقرون به کلمه توحید شده است.
- فرموده است: «ارسله بالدّین المشهور، الی قوله... و الامر الصّادع»،
تمام این فراز به بزرگداشت رسول گرامی در ارتباط با آنچه از دیانت آورده است اشاره دارد. و عبارت دین مشهور، به دین پیامبر اشاره دارد که چگونگی پیمودن راه راست را می شناساند، و عبارت، علم مأثور بیان کننده این حقیقت است که دین پیامبر اسلام هدایت کننده و پیشوای خلق است که آنها را به محضر خداوند که منظور همه ادیان آسمانی است هدایت می کند، همچنان که شأن علم این را اقتضا می کند.
کلمه مأثورا در عبارت امام (ع) اشاره به یکی از دو معنای زیر دارد:
1- دین اسلام مأثور است، یعنی بر دیگر ادیان مقدّم است، چنان که بیرق در جلو جمعیّت برافراشته می شود و به وسیله آن جمعیت هدایت می شوند.
2- دین اسلام مأثور است، یعنی از قرنی به قرنی برای هدایت انتقال می یابد.
منظور از کتاب مسطور قرآن است که حقایق آن در لوح دل نوشته شده و نیز مقصود از نور ساطع و ضیاء لامع رمزی است که پیامبر (ص) آن را آورده و روشی است که آن را دوست می دارد و به اجرای آن دستور داده است.
دین اسلام نوری است که آینه دلهایی آن را منعکس می سازد که از شبهه و شرک پاک باشد.
توصیف دین به صادع بودن از جهت ناخشنود بودن از متخلّفان اوامر خدا و سرکوب کسانی است که راه حق را نمی روند و با میل و اختیار در جهت خلاف شریعت حرکت می کنند تا آنجا که راه باطل آنها راه خدا را نقض می کند و آنچه از فساد که موافق طبعش می باشد آشکار می کند، چنان که خداوند متعال «صدع» را به معنی آشکار کردن به کار برده است، آنجا که می فرماید: «فَاصْدَعْ بما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکِینَ».
- فرموده است: «ازاحة للشّبهات، الی قوله... تخویفا بالمثلات»،
این عبارت اشاره به اموری است که به مقصد بعثت نزدیک می باشد. امام (ع) به سه مقصد از مقاصد بعثت به شرح زیر اشاره فرموده است:
اول- بعثت، از بین بردن شبهات است که از اهمّ مقاصد بعثت به شمار می آید، زیرا بر طرف کردن گرفتاریهای دنیوی و شبهات باطل از دل مردم مهمترین مقصد شارع است.
دوّم- علت زدودن شبهات به وسیله دین، دلیل روشنی است که برای اثبات ادّعا اقامه می شود و گفتاری راست که حقیقت را در عمق دل مردم جای می دهد همچنان که خدای تعالی فرموده است: «ادْعُ إِلی سَبیلِ رَبِّکَ بالْحِکْمَةِ...».
سوّم- بر حذر داشتن گناهکاران از گناه به وسیله آیات نازله و ترساندن آنها از کیفرهایی که به جنایتکاران خواهد رسید، همچنان که خداوند متعال فرموده است: «أَ فَلَمْ یَهْد لَهُمْ کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ یَمْشُونَ فِی مَساکِنِهِمْ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِأُولِی النُّهی».
این ترسانیدن، براهین و گفتار دینی را که در آنها تحذیر و انذار هست برای کسانی که صفای دل ندارند و صرف گفتار در آنها بی اثر است ثابت می کند.
