[hadith]أَمَّا اللَّیْلَ فَصَافُّونَ أَقْدَامَهُمْ، تَالِینَ لِأَجْزَاءِ الْقُرْآنِ یُرَتِّلُونَهَا تَرْتِیلًا، یُحَزِّنُونَ بهِ أَنْفُسَهُمْ وَ یَسْتَثِیرُونَ بهِ دَوَاءَ دَائِهِمْ؛ فَإِذَا مَرُّوا بآیَةٍ فِیهَا تَشْوِیقٌ، رَکَنُوا إِلَیْهَا طَمَعاً وَ تَطَلَّعَتْ نُفُوسُهُمْ إِلَیْهَا شَوْقاً وَ ظَنُّوا أَنَّهَا نُصْبَ أَعْیُنِهِمْ؛ وَ إِذَا مَرُّوا بآیَةٍ فِیهَا تَخْوِیفٌ، أَصْغَوْا إِلَیْهَا مَسَامِعَ قُلُوبهِمْ وَ ظَنُّوا أَنَّ زَفِیرَ جَهَنَّمَ وَ شَهِیقَهَا فِی أُصُولِ آذَانِهِمْ؛ فَهُمْ حَانُونَ عَلَی أَوْسَاطِهِمْ، مُفْتَرِشُونَ لِجِبَاهِهِمْ وَ أَکُفِّهِمْ وَ رُکَبهِمْ وَ أَطْرَافِ أَقْدَامِهِمْ، یَطْلُبُونَ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی فِی فَکَاکِ رِقَابهِمْ.[/hadith]
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن میثم)، ج 3، صفحه 757
«أمّا اللّیل فصافّون أقدامهم... تا آذانهم»،
این گفتار اشاره به این است که پرهیزگاران نفس امّاره خود را به وسیله عبادات رام و فرمانبردار می گردانند، همچنین بیانگر این است که چگونه آنان در برابر قرآن به هیجان آمده و درمان دردهای خود را از آن می جویند، و با به کار بستن ترتیل و شمرده و خوب خواندن آن، مقاصد قرآن را درک می کنند، این که فرموده است هنگام تلاوت آیات عذاب، دلهای خود را قرین غم و اندوه می سازند، این از جمله چاره جوییها و درمان طلبیهایی است که از قرآن برای دردهای خود می کنند، زیرا درد انسان نادانی و دیگر صفات زشت مورد عمل اوست، و داروی نادانی، دانایی، و درمان خویهای نکوهیده، به دست آوردن صفات پسندیده ای است که در جهت مخالف آنها قرار دارد، از این رو آنان با تلاوت قرآن کریم دل را قرین اندوه ساخته، و ترس خود را در برابر آیات عذاب الهی که بر ضدّ غفلت و سرگرمی به امور دنیاست برانگیخته، و با حصول آگاهی درد نادانی خویش را درمان می کنند، زیرا هر صفتی را که قرآن فضیلت دانسته و به آن تشویق کرده، برای صفت ضدّ آن که زشت و ناپسندیده است درمان است، بقیّه این گفتار در باره چگونگی محزون کردن دل و به شوق آوردن آن است.
فرموده است: «فهم حانون علی أوساطهم»،
این سخن در باره چگونگی رکوع پرهیزگاران است.
فرموده است: «مفترشون لجباههم... تا أقدامهم»،
این گفتار اشاره به کیفیّت سجود آنان دارد و اعضای هفتگانه سجده را ذکر می کند.
فرموده است: «یطّلبون... تا رقابهم»،
اشاره به خواستی است که پرهیزگاران در این عبادتهای خود دارند.
