[hadith]الکعبة المقدسة:
أَ لَا تَرَوْنَ أَنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ اخْتَبَرَ الْأَوَّلِینَ مِنْ لَدُنْ آدَمَ إِلَی الْآخِرِینَ مِنْ هَذَا الْعَالَمِ بأَحْجَارٍ لَا تَضُرُّ وَ لَا تَنْفَعُ وَ لَا تُبْصِرُ وَ لَا تَسْمَعُ، فَجَعَلَهَا بَیْتَهُ الْحَرَامَ الَّذی جَعَلَهُ [اللَّهُ] لِلنَّاس قِیَاماً، ثُمَ وَضَعَهُ بأَوْعَرِ بقَاعِ الْأَرْضِ حَجَراً وَ أَقَلِّ نَتَائِقِ الدُّنْیَا مَدَراً وَ أَضْیَقِ بُطُونِ الْأَوْدیَةِ قُطْراً، بَیْنَ جِبَالٍ خَشنَةٍ وَ رِمَالٍ دَمِثَةٍ وَ عُیُونٍ وَشلَةٍ وَ قُرًی مُنْقَطِعَةٍ، لَا یَزْکُو بهَا خُفٌّ وَ لَا حَافِرٌ وَ لَا ظِلْفٌ، ثُمَّ أَمَرَ آدَمَ (علیه السلام) وَ وَلَدَهُ أَنْ یَثْنُوا أَعْطَافَهُمْ نَحْوَهُ، فَصَارَ مَثَابَةً لِمُنْتَجَعِ أَسْفَارِهِمْ وَ غَایَةً لِمُلْقَی رِحَالِهِمْ تَهْوِی إِلَیْهِ ثِمَارُ الْأَفْئِدَةِ مِنْ مَفَاوِز قِفَارٍ سَحِیقَةٍ وَ مَهَاوِی فِجَاجٍ عَمِیقَةٍ وَ جَزَائِرِ بحَارٍ مُنْقَطِعَةٍ، حَتَّی یَهُزُّوا مَنَاکِبَهُمْ ذُلُلًا یُهَلِّلُونَ لِلَّهِ حَوْلَهُ وَ یَرْمُلُونَ عَلَی أَقْدَامِهِمْ شُعْثاً غُبْراً لَهُ قَدْ نَبَذُوا السَّرَابیلَ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَ شَوَّهُوا بإِعْفَاءِ الشُّعُورِ مَحَاسنَ خَلْقِهِمُ، ابْتِلَاءً عَظِیماً وَ امْتِحَاناً شَدیداً وَ اخْتِبَاراً مُبیناً وَ تَمْحِیصاً بَلِیغاً، جَعَلَهُ اللَّهُ سَبَباً لِرَحْمَتِهِ وَ وُصْلَةً إِلَی جَنَّتِهِ.
وَ لَوْ أَرَادَ سُبْحَانَهُ أَنْ یَضَعَ بَیْتَهُ الْحَرَامَ وَ مَشَاعِرَهُ الْعِظَامَ بَیْنَ جَنَّاتٍ وَ أَنْهَارٍ وَ سَهْلٍ وَ قَرَارٍ جَمَّ الْأَشْجَارِ دَانِیَ الثِّمَارِ مُلْتَفَّ الْبُنَی مُتَّصِلَ الْقُرَی بَیْنَ بُرَّةٍ سَمْرَاءَ وَ رَوْضَةٍ خَضْرَاءَ وَ أَرْیَافٍ مُحْدقَةٍ وَ عِرَاصٍ مُغْدقَةٍ وَ [زُرُوعٍ] رِیَاضٍ نَاضِرَةٍ وَ طُرُقٍ عَامِرَةٍ، لَکَانَ قَدْ صَغُرَ قَدْرُ الْجَزَاءِ عَلَی حَسَب ضَعْفِ الْبَلَاءِ، وَ لَوْ کَانَ [الْأَسَاسُ] الْإِسَاسُ الْمَحْمُولُ عَلَیْهَا وَ الْأَحْجَارُ الْمَرْفُوعُ بهَا بَیْنَ [مِنْ] زُمُرُّدَةٍ خَضْرَاءَ وَ یَاقُوتَةٍ حَمْرَاءَ وَ نُورٍ وَ ضِیَاءٍ، لَخَفَّفَ ذَلِکَ مُصَارَعَةَ الشَّکِّ فِی الصُّدُورِ وَ لَوَضَعَ مُجَاهَدَةَ إِبْلِیسَ عَنِ الْقُلُوب وَ لَنَفَی مُعْتَلَجَ الرَّیْب مِنَ النَّاس، وَ لَکِنَّ اللَّهَ یَخْتَبرُ عِبَادَهُ بأَنْوَاعِ الشَّدَائِد وَ یَتَعَبَّدُهُمْ بأَنْوَاعِ الْمَجَاهِد وَ یَبْتَلِیهِمْ بضُرُوب الْمَکَارِهِ، إِخْرَاجاً لِلتَّکَبُّرِ مِنْ قُلُوبهِمْ وَ إِسْکَاناً لِلتَّذَلُّلِ فِی نُفُوسهِمْ، وَ لِیَجْعَلَ ذَلِکَ أَبْوَاباً فُتُحاً إِلَی فَضْلِهِ وَ أَسْبَاباً ذُلُلًا لِعَفْوِهِ.[/hadith]
جلوه تاریخ درشرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 5، ص279
[ابن ابی الحدید ضمن شرح این جمله که می فرماید: «سپس خداوند به آدم علیه السلام و فرزندانش فرمان داد که آهنگ آن سرزمین- مکه و بیت الحرام- کنند»، چنین می نویسد]:
اگر بپرسی مگر بیت الحرام به روزگار آدم علیه السلام موجود بوده است که خداوند به آدم (ع) و فرزندانش فرمان دهد که آهنگ آن کنند و حج گزارند؟ می گویم: آری ارباب سیره و مورخان اینچنین روایت کرده اند. از جمله ابو جعفر محمد بن جریر طبری در تاریخ خود از ابن عباس نقل می کند که چون خداوند متعال آدم را بر زمین فرو فرستاد به او وحی فرمود که مرا در زمین و برابر عرشم حرمی است. آنجا برو و برای من خانه یی بساز. و برگرد آن طواف کن، همانگونه که دیدی فرشتگان بر گرد عرشم طواف می کنند، و آنجاست که من دعای ترا و دعای فرزندانی از ترا که بر گرد آن طواف کنند بر می آورم. آدم عرضه داشت: بار خدایا من یارای ساختن آنرا ندارم که جای آنرا نمی دانم. خداوند فرشته یی را برای او آماده و همراه ساخت و آن فرشته آدم را به سوی مکه برد. آدم در طول راه هرگاه سرزمینی خرم می دید، که او را از آن خوش می آمد، به فرشته می گفت همانجا فرود آید تا خانه را بسازد و فرشته می گفت جایگاه آن خانه اینجا نیست، تا آنکه او را به مکه آورد و آدم خانه کعبه را از سنگهای پنج کوه، که عبارتند از طور سیناء و طور زیتون و لبنان و جودی و حراء بنا نهاد و پایه های اصلی خانه را از سنگهای کوه حراء قرار داد. و چون از آن فراغت یافت فرشته او را به عرفات برد و همه مناسک را بدانگونه که امروز مردم انجام می دهند به او آموخت. آنگاه او را به مکه باز آورد و هفت بار برگرد کعبه طواف کرد و به سرزمین هند برگشت و در گذشت.
همچنین طبری در تاریخ روایت می کند که آدم از سرزمین هند چهل بار پیاده حج گزارد. و نیز روایت شده است که کعبه از آسمان فرود آمده و از یاقوت یا مروارید- طبق اختلاف روایات- بوده و بر همان صورت هم باقی مانده است، تا آنکه به روزگار نوح علیه السلام، زمین با گناهان تباه شد و طوفان آمد و کعبه بر آسمان شد و ابراهیم علیه السلام این بنا را بر پایه همان بنای قدیمی بنا نهاد.
همچنین طبری از وهب بن منبه روایت می کند که آدم (ع) پروردگار خویش را فرا خواند و عرضه داشت: بار خدایا آیا در این زمین تو کس دیگری جز من نیست که ترا در آن تسبیح گوید و تقدیس کند خداوند فرمود: همانا به زودی گروهی از فرزندانت را چنان قرار می دهم که در زمین مرا ستایش و تقدیس کنند و بزودی آنجا خانه هایی قرار می دهم که برای یاد کردن من بر افراشته می شود که خلق من در آن مرا تسبیح می گویند و نام من در آنها برده می شود. و بزودی یکی از آن خانه ها را به کرامت خویش ویژه می کنم و به نام خویش اختصاص می دهم و آنرا خانه خود می نامم و جلال و عظمت خویش را در آن جلوه گر می سازم و با آنکه در همه چیز موجود و جلوه گرم، آن خانه را حرم امن قرار می دهم که به حرمت آن هر کس و هر چیز که برگرد آن و فرود و فراز آن است محترم خواهد بود. هر کس به پاس حرمت من حرمت آن خانه را بدارد سزاوار کرامت من خواهد بود و هر کس اهل آن سرزمین را به وحشت اندازد و حرمت مرا بشکند سزاوار خشم من خواهد بود. و آن
جلوه تاریخ درشرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 5، ص 280
خانه را خانه یی فرخنده قرار می دهم که فرزندان تو ژولیده موی و خاک آلوده بر شتران و مرکوبها از هر دره ژرف آهنگ آن می کنند و با صدای بلند و فریاد تلبیه و تکبیر می گویند و هر کس قصد زیارت آن خانه کند و چیز دیگری جز آنرا اراده نکند و به دیدار من آید و خود را میهمان من بداند، نیازش را بر می آورم و بر عهده شخص کریم است که میهمانان و کسانی را که به حضورش می آیند گرامی دارد. ای آدم تا هنگامی که زنده ای آن را آباد دار و سپس امت ها و نسلها و پیامبران از میان فرزندانت امتی پس از امتی و نسلی پس از نسلی آنرا آباد می دارند.
گوید: سپس خداوند به آدم فرمان داد به سوی بیت الحرام که برای او آنرا از آسمان به زمین آورده است برود و بر آن طواف کند، همانگونه که فرشتگان را دیده است که بر گرد کعبه طواف می کنند. خانه کعبه در آن هنگام از مروارید یا یاقوت بود و چون خداوند قوم نوح را غرق کرد، آنرا بر آسمان برد و اساس آن باقی ماند و خداوند محل آنرا برای ابراهیم علیه السلام مشخص ساخت و او آن را بنا کرد.
