عبادات اسلامی و بیش از همه نماز، برای زدودن این آفت [تکبّر] از جانِ آدمیان، از جمله درمانهای مؤثر و کارآمد میباشند.
نماز، آنگاه که با حال و حضور و آداب، گزارده شود روح آدمی را به نیازمندی ذاتی وی آشنا میسازد، و ریشهی کبر و تفاخر و جبروتِ موهوم را در درونِ او میسوزاند. خشوع در برابر پروردگار، نور بصیرت را بر دلِ او میتاباند و سایهی وَهْم آلود خود بزرگ بینی را از آن میزداید: «فرض اللَّه الایمان تطهیراً من الشرک والصّلاة تنزیهاً من الکبر»(1)
چه نیکو است به سخن پیشوای پرهیزکاران و امیر مؤمنان علیهالسّلام گوش فرا دهیم و ستایش نماز را در سالی که مزیّن به نام والای اوست، از بیانِ ستودهی او بشنویم. در نهجالبلاغه چنین آمده است. «و عن ذلک ما حرس اللَّه عبادهالمؤمنین بالصلوات والزکوات و مجاهدةالصیام فیالایام المفروضات، تسکیناً لاَطرافهم و تخشیعاً لابصارهم و تذلیلاً لنفوسهم و تخفیضاً لقلوبهم و اذهاباً للخُیلاء عنهم».(2) یعنی: خداوند بندگانِ مؤمن را بانمازها و زکاتها و روزههای دشوار از کبر و خودبینی محافظت و حراست میکند: به پیکر آنان آرامش میبخشد، به دیدگان آنان فروتنی میدهد، نَفْس آنان را رام میسازد، دلهای آنان را افتادگی میآموزد، و خودپسندی را از آنان دور میکند.
در کشور اسلامیِ ما همهی آحاد مردم، بویژه بلندپایگان علمی و اجتماعی و مالی، به این خصوصیات نیازمندند. بلای طغیان، و تجاوز، و زورگوئی، و زیادهطلبی، و تحقیر دیگران، و نادیده گرفتن حقِ صاحبانِ حق، امروزه بزرگترین آفت جوامعِ بشری و جامعهی جهانی است و علاج این همه، در این بیان والای علوی علیهالسّلام است.