[hadith]من خطبة له (علیه السلام) لما قُبض رسول الله (صلی الله علیه وآله) و خاطبه العباس و أبو سفیان بن حرب فی أن یبایعا له بالخلافة (و ذلک بعد أن تمت البیعة لأبی بکر فی السقیفة، و فیها ینهی عن الفتنة و یبین عن خلقه و علمه):
النهی عن الفتنة:
أَیُّهَا النَّاسُ شُقُّوا أَمْوَاجَ الْفِتَنِ بسُفُنِ النَّجَاةِ وَ عَرِّجُوا عَنْ طَرِیقِ الْمُنَافَرَةِ وَ ضَعُوا تِیجَانَ الْمُفَاخَرَةِ؛ أَفْلَحَ مَنْ نَهَضَ بجَنَاحٍ أَوِ اسْتَسْلَمَ فَأَرَاحَ. هَذَا مَاءٌ آجِنٌ وَ لُقْمَةٌ یَغَصُّ بهَا آکِلُهَا، وَ مُجْتَنِی الثَّمَرَةِ لِغَیْرِ وَقْتِ إِینَاعِهَا کَالزَّارِعِ بغَیْرِ أَرْضِهِ.
خُلقه و علمه:
فَإِنْ أَقُلْ یَقُولُوا حَرَصَ عَلَی الْمُلْکِ وَ إِنْ أَسْکُتْ یَقُولُوا جَزعَ مِنَ الْمَوْتِ! هَیْهَاتَ، بَعْدَ اللَّتَیَّا وَ الَّتِی، وَ اللَّهِ لَابْنُ أَبی طَالِبٍ آنَسُ بالْمَوْتِ مِنَ الطِّفْلِ بثَدْیِ أُمِّهِ، بَلِ انْدَمَجْتُ عَلَی مَکْنُونِ عِلْمٍ لَوْ بُحْتُ بهِ لَاضْطَرَبْتُمْ اضْطِرَابَ الْأَرْشیَةِ فِی الطَّوِیِّ الْبَعِیدَة.[/hadith]
ترجمه (محمد دشتی):
(پس از وفات پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و ماجرای سقیفه، عباس و ابو سفیان، پیشنهاد خلافت داده که با امام علیه السّلام بیعت کنند).
راههای پرهیز از فتنه ها
ای مردم، امواج فتنه ها را با کشتی های نجات درهم بشکنید، و از راه اختلاف و پراکندگی بپرهیزید، و تاجهای فخر و برتری جویی را بر زمین نهید. رستگار شد آن کس که با یاران به پاخاست، یا کناره گیری نمود و مردم را آسوده گذاشت. این گونه زمامداری چون آبی بد مزه، و لقمه ای گلوگیر است، و آن کس که میوه را کال و نارس بچیند، مانند کشاورزی است که در زمین دیگری بکارد.
فلسفه سکوت
در شرایطی قرار دارم که اگر سخن بگویم، می گویند بر حکومت حریص است، و اگر خاموش باشم، می گویند: از مرگ می ترسید.
هرگز، من و ترس از مرگ! پس از آن همه جنگ ها و حوادث ناگوار. سوگند به خدا، انس و علاقه فرزند ابی طالب به مرگ در راه خدا، از علاقه طفل به پستان مادر بیشتر است. این که سکوت برگزیدم، از علوم و حوادث پنهانی آگاهی دارم که اگر باز گویم مضطرب می گردید، چون لرزیدن ریسمان در چاه های عمیق.
واژگان (عمران علی‌زاده):
-
عَرِّجوا: خود را کنار کشید، بالا روییده، از ماده عروج
-
ماء آجِن: آب متغیر و گندیده
-
یَغَصُّ: گلوگیر می شود
-
مُجتَنی: جمع کننده و چیننده میوه
-
إیناع: رسیدن میوه
-
هَیهات: دور و بعید است
-
إندَمَجَت: پیچیده و پوشانده شده ام
-
مَکنون: چیز پنهانی
-
لَو بُحتُ: اگر آشکار کنم
-
أرشیَة: ریسمانها، جمع رشا
-
طَوِیّ: چاهها
-